سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 583

جرح خاصی قرار نگرفته که اصلا او را مطرح نکرده اند، یا اگر هم مطرح کرده اند نه توثیق بالخصوص دارد و نه جرح بالخصوص، که در رابطۀ با جرح و تأیید و توثیق و عدم توثیق، ما چیزی جز توثیق عام در مورد این شخص نداریم، آیا در این مورد به این توثیق عام اکتفا نکنیم؟ چرا اکتفا نکنیم؟ و چه وجهی برای عدم اعتنای به این توثیق عام هست؟ لذا همان طوری که توثیق های خاص اثر دارد، در این موارد هم اگر جرح خاصی وجود نداشته باشد، این توثیقات عامه کفایت می کند و به استناد این توثیق عام ما می توانیم به قول چنین روات و راوی هائی ترتیب اثر بدهیم. این هم یک مطلبی است که مخصوصا این اواخر خیلی در فقه، مورد حاجت و مورد بحث قرار گرفته است. این یک بحثی بود که خواستیم به عنوان تتمۀ بحث حجیت خبر واحد عرض کنیم.

عدم حجیت خبر واحد در موضوعات

اما راجع به حجیت خبر واحد در موضوعات، ما آن دوره بحث کردیم اما چون این یک بحث فقهی است، دیگر لازم نیست اینجا بحث کنیم فقط من یک جمله عرض می کنم برای اینکه شاید شبهه ای در ذهن اکثر شما برادران باشد که این سیرۀ عقلائیه ای که در رابطۀ با عمل به خبر ثقه هست، اینکه فرقی بین موضوعات و احکام نمی کند بلکه نوعا عقلا در موضوعات خارجیه به قول ثقه ترتیب اثر می دهند، آیا در شرعیات این اعتبار ندارد؟ جوابش این است که نه، نه برای اینکه سیره، نقصی دارد، بلکه برای اینکه در رابطۀ با موضوعات، مثل اینکه یک ثقه ای اخبار بکند که«ان هذا المایع خمر»، شارع اینجا از عمل به قول ثقه و ترتیب اثر بر قول ثقه، ردع کرده. شارع در چه قالبی و به چه صورتی ردع کرده؟ ردعش یک نکتۀ لطیفی دارد، زیرا شارع، بینه را حجت قرار داده، چون بیّنه، سنخش همین سنخ خبر واحد است، منتها دو خصوصیت در بیّنه وجود دارد: یکی مسألۀ تعدد است که یک نفر، نه، یکی هم مسألۀ عدالت است که حتی رسالت هم در بینه کفایت نمی کند، باید آن دو نفری که شهادت می دهند«بان هذا المایع خمر»، علاوۀ بر دو نفر بودن، هر دو اتصاف به عدالت داشته باشند. این مسأله که شارع بینه را در موضوعات خارجیه معتبر کرده و خود مسألۀ حجیت بینه به صورت یک قاعدۀ فقهیه و جزء قواعد فقهیه است - و اتفاقا بحث بسیار لطیف و جالبی هم در مباحث بینه مطرح است - خود اینکه شارع آمده روی بیّنه انگشت گذاشته، معنایش این است که خبر ثقه در موضوعات خارجیه، مورد ردع شارع قرار گرفته،