سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 588

الدلیل و الیأس عن الظفر به» به آنها مراجعه می کند، مثل اصاله الطهاره بنابر اینکه اصاله البرائه همان طوری که در شبهات موضوعیه جریان پیدا می کند، در شبهات حکمیه هم جریان داشته باشد، که اگر در یک موردی احتمال نجاست کلی یک شیئی جریان دارد، اگر مجتهد دنبال دلیل رفت و دلیلی که دلالت بر اثبات طهارت بکند یا دلیلی که دلالت بر نفی طهارت بکند به دست نیاورد، اینجا اصاله الطهاره در این شبهۀ حکمیه چیزی است که مجتهد ینتهی الیها، آخرین چیزی است که به عنوان مرجع برای مجتهد مطرح است، لذا اصاله الطهاره هم یکی از اصول عملیه است.

بعد می فرماید: علت اینکه اصاله الطهاره مورد بحث واقع نشده و مثل اصاله الحلیه در اصول مطرح نشده، دو چیز است: یکی این که اصاله الطهاره، یک اصل مسلّمی است، و مثل اصاله البرائه نیست که عده ای از فقها و اخباریین منکر آن هستند، در اصاله الطهاره کسی اختلاف نکرده و همه قبول دارند. و نکتۀ دوم این است که اصاله الطهاره فقط اختصاص به کتاب الطهاره دارد بخلاف اصاله البرائه که در تمامی ابواب فقه قابل استدلال و جریان است، اما اصاله البرائه فقط در محدودۀ طهارت و نجاست می تواند جریان داشته باشد، لذا روی این دو نکته، اصاله الطهاره مورد بحث واقع نشده و الا بین اصاله الطهاره و مثلا اصاله الحلیه فرقی نیست.

فرق بین اصاله الطهاره و اصاله الحلیه

اشکالی به ایشان شده که بین اصاله الحلیه و اصاله الطهاره، فرق وجود دارد، فرقش این است که حلیت، یک امری است که مجعول شارع است، شارع بما هو شارع، جعل حلیت می کند و یک عمل اعتباری است، مثل وجوب و تحریم که واقعیتشان عبارت از اعتبار است، لذاست که در باب هیئت«افعل» آن طوری که قبلا بحث کردیم گفتیم که موضوع له هیئت «افعل» عبارت از بعث و تحریک است، اما کدام بعث و تحریک؟ نه بعث و تحریک تکوینی و واقعی، بلکه بعث و تحریک اعتباری و قانونی. لذا این اشکال به مرحوم آخوند شده که بین اصاله الطهاره و اصاله الحلیه شاید این فرق وجود داشته باشد که اصاله الحلیه، یک مطلبی است که مربوط به شارع است، برای اینکه حلیت، یک امر اعتباری مجعول شرعی است، اما در باب طهارت، شاید واقعش این باشد که طهارت یک امر مجعول نیست، طهارت، یک واقعیت است، یک حقیقت است، منتها شارع از این واقعیت و حقیقت کشف کرده. این یک