سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 69

واقع نمی شود برای اینکه خبر واحد مطابق با واقع بوده است.

پس خلاصۀ بیان مرحوم محقق نائینی(ره) این است که بیان(ابن قبه) در حال انفتاح باب خود علم، (نه علم و علمی) درست است، اما در حال انسداد، در حقیقت، شارع بر مردم منّت گذاشته که خبر واحد را حجت قرار داده و لااقل به سبب حجیت خبر واحد در آنجایی که موافقت با واقع داشته باشد، یک مصالحی نصیب مکلّف می شود و یک مفاسدی از مکلّف دور می شود، و اگر شارع این را حجت قرار نمی داد، نتیجه این می شد که این خبر و لو اینکه از آن تعبیر به خیر قلیل بکنید نصیب مکلف نشود و علت اینکه تعبیر به خیر قلیل می کنید، فرض کنید این است که موافقت با واقع کمتر در خبر واحد وجود دارد. لکن بالاخره در همین موارد موافقت خبر واحد با واقع و لو کان قلیلا، یک خیری است که بر اثر تعبّد به خبر واحد، نصیب مکلّف شده، و اگر شارع تعبّد نمی کرد این خیر هم نصیب مکلّف نمی شد. پس چطور شما می گویید: شارع القاء در مفسده و تفویت مصلحت کرده است؟

لزوم تأیید حکم عقل به وجوب احتیاط از طرف شارع

این بیان ایشان را البته به یک ترتیب دیگر و با یک عنوان دیگری که بر آن منطبق می شود، خود ما ان شاء الله در جواب(ابن قبه) عرض می کنیم اما اگر بخواهیم به همین صورت با کلام ایشان برخورد بکنیم، اشکالش این است این که شما می گویید: مبنای شارع بر عدم احتیاط است، چرا شارع بنا را بر عدم احتیاط می گذارد؟ وقتی که مکلّف علم اجمالی به تکالیف واقعیه دارد و لازمه علم اجمالی هم احتیاط است و مقتضای احتیاط این است که به هر احتمال وجوبی ترتیب اثر داده بشود و به هر احتمال حرمتی ترتیب اثر داده بشود، نباید بنای شارع بر عدم رعایت احتیاط باشد بلکه شارع هم باید این حکم عقل را تأیید کند برای اینکه مصالح و مفاسد واقعیه کاملا رعایت شده باشد. لکن عرض کردم: خود ما ان شاء الله با تطبیق یک عنوان دیگر و به صورت دیگری همین را در جواب از دلیل(ابن قبه) که مهمترین محظور و عمده محاظیر در باب تعبّد به خبر واحد است، عرض می کنیم.

جواب از کلام(ابن قبه) در صورت انفتاح باب علم

پس نتیجه این شد که این کلام(ابن قبه) با اینکه متوقف بر دو مقدمه است و ما هم هر دو مقدمه را قبول کردیم، لکن اصل مطلب را باید بپذیریم یا نه؟ آیا بگوییم: تعبّد به خبر واحد،