سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 10 صفحه 84

باشد، باز هم با قیام اماره تغییری در نماز جمعه به وجود نمی آید. اما خود این پیروی از خبر واحد، مشتمل بر یک مصلحتی است که در موارد مخالفت، آن مصلحت فائته واقعیه را جبران می کند.

با بیان محقق نائینی در توضیح کلام شیخ، یک وقت کسی خیال نکند که شیخ که قائل به مصلحت سلوکیه است، گرایش به تصویب پیدا کرده بلکه در عین اینکه شیخ، مصلحت سلوکیه را قائل است، هیچ گونه شائبه تصویب و گرایش به تصویب در کلام شیخ وجود ندارد. لکن در عین حالا سه اشکال به کلام شیخ وارد است.

عدم وجود طریقه خاص برای شارع در افهام مقصود خود

یک اشکال این است(ما این مطلب را مکرر عرض کردیم) که در بین امارات معتبره شرعیه حتی یک اماره وجود ندارد که خود شارع در جعل حجیت برای آن اماره عنوان مؤسّسیت داشته باشد بلکه این امارات شرعیه معتبره، اماراتی است که عند العقلاء هم معتبر است منتها شارع بعضی از امارات معتبره عقلائیه را نپذیرفته، مثل مسألۀ قیاس و استحسان و امثال ذلک اما اینهایی را که پذیرفته همانهایی است که عند العقلاء دارای اماریت است و عقلاء بر طبق آن، عمل می کنند. اگر خبر ثقه، حجت است، در بین عقلاء حجیت دارد. اگر ظواهر کلمات شارع کتابا و سنه حجت است، برای این است که ظواهر کلمات، عند العقلاء حجت است حتی اگر فتوی مجتهد برای مقلّد حجت است، خودتان می گویید: مبنای حجیت فتوای مجتهد برای مقلّد، مسأله رجوع جاهل به عالم است. یک مسأله ای نیست که شارع در آن تعبّد به کار برده باشد. همان طوری که شما در مسائل پزشکی، به متخصص در آن مسائل مراجعه می کنید، به همان ملاک هم مقلّدین در مسائل فقهی و فرعی، به مراجع و مقلّدین رجوع می کنند. ملاک، یک ملاک است، بدون اینکه هیچ گونه تعبّد خاصی در این رابطه اعمال شده باشد.

بله؛ شارع گاهی یک قیودی را اضافه می کند و بعضی از امارات عقلائیه را جلوگیری می کند، فرض کنید در باب مرجعیت، مسأله عدالت را معتبر می کند، مسألۀ رجولیت را معتبر می کند، مسأله امامی مذهب بودن را معتبر می کند، اما ریشه مسأله، یک ریشه عقلائی است.

اساس حجیت فتوای مقلّد برای مقلّد، یک جهت تعبّدی ندارد بلکه یک ریشه عقلائی دارد، اما شارع برای اهتمام به مسائل و احکام فقهیه الهیه، این خصوصیات را هم رعایت می کند که