سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 109

درس یکصد و هفتادم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و اله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

عرض کردیم که«ما» موصوله در«ما لا یعلمون» به فعل اختصاص دارد و شامل احکام نمی شود، به وحدت سیاق استدلال شده بود. مرحوم محقق اراکی از این وحدت سیاق دو جواب داده اند: یکی اینکه اصلا سیاق واحد در این روایت وجود ندارد. جواب دومشان این بود که ما دو سیاق در این روایت داریم: یک وحدت سیاق اینکه مقصود از«ما»، عبارت از فعل است، وحدت سیاق دیگر این است که ظاهر این است که این صله ای که موجود است، به خود«ما» موصوله ارتباط دارد، در«ما اکره علیه» و«ما اضطروا الیه» اضطرار و اکراه به خود فعل توجه پیدا می کند، و اگر در«ما لا یعلمون» بخواهیم«ما» را عبارت از فعل بگیریم در شبهات موضوعیه، فعل، متعلق عدم علم نیست، آن چیزی که