سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 167

چه کمبودی در این نماز وجود دارد و چه نقصانی در این عبادت تحقق دارد؟ نماز صحیح است، هیچ مشکلی هم در این رابطه نیست.

نقش حدیث رفع در صورت اکراه بر ترک جزء

اما اگر کسی را اکراه کردند بر ترک جزء، (فرق بین اکراه بر مانع و اکراه بر جزء و شرط همین است که در مانع، مکره علیه، ایجاد المانع است، اما در رابطۀ با جزء و شرط، مکره علیه، ترک جزء و شرط است.) او را اکراه می کنند به اینکه حق نداری در نماز، سوره بخوانی، نمازت باید فاقد سوره باشد، اکراهش کردند بر ترک سوره در نماز، یا اکراه در مقابل ترک شرط واقع شد، اینجا ببینیم حدیث رفع چه کاری می تواند بکند؟ «ما اکره علیه» چیست؟ «ما اکره علیه، ترک السوره» است. ترک السوره چه اثر شرعی دارد؟ مگر شارع روی ترک السوره حکمی را جعل کرده است؟ آنکه شارع روی سوره جعل کرده، جزئیت است آن هم موضوعش وجود سوره است. «السوره الموجوده جزء للصلاه» اما این که اکراه بر وجود سوره نشده است بلکه اکراهش کرده اند علی ترک السوره. حدیث رفع می خواهد آثار ترک سوره را بردارد. آثار ترک سوره چیست؟ جزئیت است. جزئیت که اثر وجود سوره است.

اگر بگویید: اثر ترک سوره، بطلان نماز است، وجوب اعادۀ نماز است، وجوب اتیان به نماز ثانیا است. می گوییم: اینها همه اش احکام عقلیه است، اینها به شارع ارتباطی ندارد. اگر کسی عمدا نمازش را بدون سوره خواند، چه کسی به او می گوید: لازم است که نمازت را اعاده کنی؟ همان کسی که قبل از این به او می گفت: باید نماز بخوانی. آن کسی که قبلا به او می گفت: باید نماز بخوانی، عقل بود. شارع فقط حکم جعل کرده است، اما اینکه من لازم است این حکم شارع را اطاعت کنم«هذا حکم عقلی». لذاست که شما در آیۀ«أَطِیعُوا اللّهَ» می گویید: امر«أَطِیعُوا اللّهَ» نمی شود امر مولوی باشد زیرا تسلسل لازم می آید، امرش امر ارشادی است، ارشاد به حکم عقل می کند. عقل می گوید: اطاعت خدا، لازم است، پس اگر کسی سوره را عمدا در نماز ترک کرد، حکم می شود به وجوب اعاده.