سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 202

مالک است به نظر شارع؟ چطور بین سلب و ایجاب روی ملکیت در آن واحد جمع شده است؟

این برای این است که در امور اعتباریه این تضادها و تناقض ها و سلب و ایجاب ها شبیه امور تکوینیه نیست. این طور نیست که مثل امور تکوینیه دائرۀ تضاد را بتوانیم در این ها پیاده کنیم، لذا در مسألۀ ازاله و صلاه که در بحث امر به شیء مقتضی نهی از ضد مطرح می شد، آنجا این واقعیت بود، دو تا عمل بود، یکی به نام ازاله، یکی به نام صلاه، لذا جای بحث بود که آیا عدم احد الضدین مقدمیت برای ضد آخر دارد یا نه؟ هرچه در آن مسأله گفته شود، به اینجا ارتباط ندارد. اینجا مسألۀ صلاه و ازاله نیست، مسأله حرمت و اباحه است، و حرمت و اباحه، دو حکم است و هردو، امر اعتباری هستند و اصولا مسألۀ تضاد در دائرۀ اعتباریات مطرح نیست که ما توضیح بیشترش را در بحث اجتماع امر و نهی دادیم.

استفادۀ اباحۀ تعبدیه از حدیث«کل شیء مطلق»

و اما آن فرمایش ایشان که اگر«حتی یرد نهی» را به صورت معرّف و مشیر، قید برای موضوع قرار بدهیم، لازم می آید که این روایت، یک حرف تازه ای را بیان نکرده باشد و اگر بیان هم نمی کرد، خودمان استفاده می کردیم. می گوئیم: این فرمایش هم قابل مناقشه است. اگر روایت نبود، شما در باب اشیاء چه می گفتید؟ در باب اشیاء، قبل ورود الشرع، همان مسأله ای که اشاره کردیم که بعضی ها قائل به اباحۀ عقلیه هستند، و بعضی ها هم قائل به حظر هستند. اصاله الاباحه مورد نظر بعضی هاست و اصاله الحظر عقلی، مورد نظر بعض دیگر. لذا ما این حرف را می زنیم که این روایت، مطلب تازه ای را دلالت می کند و به عبارت دیگر: تعبدی را افاده و افهام می کند، عبارت از اباحۀ شرعیه است، برای اینکه مباح را روی این فرض داریم به معنای اباحۀ واقعیۀ شرعیه معنی می کنیم. اگر این روایت نبود، شما اباحۀ شرعیه واقعیه را از کجا استفاده می کردید؟

تازه؛ آن هم بحث عقلی است که آیا اصاله الاباحه است یا اصاله الحظر است؟ و بیشتر