سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 206

در ما نحن فیه ما که می گوئیم: «کل شیء مطلق حتی یرد» اگر«یرد» را به معنای ورود و وصول نهی معنا کنیم، یعنی شارع نهی داشته باشد و این نهی به مکلف رسیده باشد.

معنای رسیدن نهی به مکلف این است که مکلف علم به نهی پیدا کند. اگر«یرد» چنین معنایی داشته باشد که این می شود غایت برای حکم ظاهری قرار گیرد.

اشکال معنا کردن«یرد» به معنای صدور نهی

اما اگر«یرد» را(که این احتمال روی همین فرض است) به معنای صدور نهی من قبل المولی گرفتیم، اعم از این که نهی در اختیار مکلف واقع شده باشد و یا در اختیار مکلف واقع نشده باشد، آن وقت دچار اشکالی می شود که اشکالش این است که باید غایت حکم ظاهری همیشه علم به خلاف این حکم ظاهری باشد و نمی شود غایت حکم ظاهری، ورود نهی از ناحیۀ شارع باشد واقعا چه این نهی را مکلف بداند و یا نداند. چرا نمی شود این غایت باشد؟ برای این که مثلا در شرب توتون، وقتی من که مکلف هستم با آن مواجه می شوم، چنین شکی در حلیت و حرمت آن از نظر من مطرح نیست. اصلا مواجه شدن من با شرب توتون، با عنوان شیء مشکوک حلیته و حرمته است. حال اگر غایت این، یک چیزی باشد که به من مکلف، هیچ ارتباطی نداشته باشد، اگر غایت علم من باشد، هیچ مشکلی نیست و می گویند: این مشکوک تا زمانی حلال است که شما علم به حرمت پیدا نکرده باشید، اما اگر علم به حرمت حاصل شد دیگر این شیء برای ما حلیت ندارد.

اما اگر غایت را یک عنوانی قرار دادند که آن عنوان به من ارتباطی ندارد، گفته اند:

«حتی یرد» و«یرد» را معنا کردیم: «حتی یرد متعلقا للنهی واقعا» چه شمای مکلف بدانید و چه ندانید، پس الان این شیء با توجه به من مکلف، «شیء شکّ فی حلیته و حرمته» است، پس باید بگوئید: این مباح بالاباحه الظاهریه. از طرف دیگر همین قید«شک فی حلیته و حرمته یکون متعلقا بالنهی واقعا من الشارع». پس تعلق نهی، غایت این حلیت ظاهریه است، پس با توجه به نهی شارع لا یکون حلالا، نه حلالا واقعا، لا یکون حلالا ظاهرا.

پس غایت، غایت حلیت ظاهریه است و ما کلمه«مطلق» را به اباحه ظاهریه معنا