سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 212

بگوئیم: معنای روایت این است: «کل شیء لم یرد فیه نهی فهو مباح، فهو مطلق»، شما این ورود نهی را در این روایت به هریک از دو نهی، معنی کنید، چه به صورت غایت و چه به صورت قیدیت، هردو در این جهت مشترک هستند که اگر مغیّا یا مقید، بخواهد تحقق پیدا کند، باید شما احراز کنید. وقتی که می خواهید بگوئید: «کل شیء مطلق» باید عدم ورود نهی را احراز کنید. چه ورود نهی برای حکم مغیّا به صورت غایت باشد، باید عدم الغایه محرز شده باشد، و چه به صورت قید باشد، برای تقیید حکم در یک مقید، باید قیدش را احراز کرده باشید.

در نتیجه اگر بر طبق این روایت بخواهید حکم به اباحۀ ظاهریه را پیاده کنید، یک مقدمه لازم دارد و آن احراز عدم ورود نهی است، برای اینکه ورود نهی، غایتی است که حکم را از بین می برد و یا عدمش قیدیت دارد، پس شما نمی توانید در رابطۀ با غایت و قید با حالت شکّ برخورد کنید، باید عدم ورود نهی را به حسب واقع احراز کنید. «یرد» فرع این است که به این صورت معنی می شود.

وقتی که سراغ احراز می آئیم، اگر احراز در ما نحن فیه بخواهد به صورت وجدانی باشد و موارد دیگری که غایت وجود دارد یا قیدی وجود دارد در رابطۀ با احرازش در درجۀ اول، همان احراز وجدانی شرط است، وقتی که در آیۀ شریفه می فرماید: «کُلُوا وَ اشْرَبُوا حَتّی یَتَبَیَّنَ» و تبیّن هم به معنای فجر واقعی است، آنجا اول چیزی که در رابطۀ با احراز فجر، مطرح است، احراز وجدانی فجر است. اگر احراز وجدانی نشد، آن وقت از راه استصحاب و امثال ذلک، نوبت به احراز تعبدی می رسد.

عدم امکان احراز وجدانی در حدیث«کل شیء مطلق»

در ما نحن فیه یک خصوصیتی وجود دارد که سبب می شود که اصلا احراز وجدانی جا نداشته باشد برای اینکه اگر شما احراز کردید که در رابطۀ با این شیء، نهیی از شارع وارد نشده، اگر احراز کردید که در رابطۀ با شرب توتون نهیی از شارع وارد نشده، پس دیگر شرب توتون«لیس شیئا شکّ فی حلیته و حرمته». شک در حلیت و حرمت، با