سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 243

که اگر دلیل وجوب احتیاط بر دلیل سعه حاکم شود، پس شما بگویید: بعد از این حکومت و بعد از تقدم دلیل احتیاط بر حدیث سعه، دیگر موردی برای حدیث سعه باقی می ماند.

یک جائی را می توانید پیدا کنید که بگوئیم: حدیث سعه اینجا را شامل می شود ولی خارج از دائرۀ حکومت است؟ همان طوری که در ادلۀ شکوک با توجه به«لا شک لکثیر الشک» می گفتیم که مورد باقی در تحت ادلۀ شکوک، غیر از کثیر الشک است، آنجا دیگر مسألۀ حاکمیت مطرح نیست. شما که می گوئید: دلیل وجوب احتیاط حاکم است، پس موردی که برای دلیل محکوم باقی می ماند، کجاست؟ هر کجا که حدیث سعه بخواهد پیاده شود، دلیل وجوب احتیاط سر درمی آورد. کجاست که دلیل وجوب احتیاط، نیست و دلیل سعه را پیاده بکنیم بلا وجود حاکم؟ هرچه شما فکر کنید ولو یک مورد نمی توانید پیدا کنید که بگوئید: اینجا حدیث سعه پیاده می شود بدون اینکه دلیل حاکمی به عنوان دلیل وجوب احتیاط مطرح باشد. خود این مطلب که دلیل محکوم، بلا مورد باقی می ماند، یکی از خواص تعارض است، و لازمۀ تعارض، چنین مطلبی است و الا اگر مسألۀ معارضه نبود و مسألۀ حاکمیت و محکومیت بود، باید برای دلیل محکوم ولو یک مورد بلا دلیل حاکم در آن پیاده شود و ما هرچه فکر می کنیم که یک جائی حدیث سعه پیاده شود و دلیل وجوب احتیاط آنجا سبز نشده باشد، نمی توانیم پیدا کنیم و چون مطلب این طور است، این از علائم تعارض است، همان مسألۀ معارضه ای است که بین دلیل وجوب احتیاط و دلیل سعه تحقق دارد. پس نتیجه این شد که نه تفصیل مرحوم محقق نائینی و نه تفصیل مرحوم محقق خراسانی، هیچ کدام جریان ندارد بلکه حدیث سعه به عنوان معارض با دلیل وجوب احتیاط مطرح است، نه به عنوان محکوم دلیل وجوب احتیاط.

پرسش:

1 - تفصیل مرحوم آخوند را در محل بحث توضیح دهید.

2 - اگر وجوب احتیاط نفسی باشد آیا احتمال تعارض ادله وجوب احتیاط با حدیث سعه هست؟

3 - معنای حکومت و لازمۀ آن را توضیح دهید.