سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 259

شود، ببینیم آیا ظاهر روایت«کل شیء فیه حلال و حرام» همین ترخیص در اطراف علم اجمالی است و یا لقائل ان یقول که همان«کل شیء فیه حلال و حرام» هم نسبت به شبهات بدویۀ در کتاب البرائه که مورد بحث ما هست، یک نوع دلالتی دارد(که این را فی الجمله در روایت فردا ان شاء الله عرض می کنیم) آن که الان مورد بحث است این است که آیا«کل شیء لک حلال» با«کل شیء فیه حلال و حرام فهو لک حلال، من واد واحد» و دارای یک وزان و دارای یک سیاق هستند که اگر ما در«کل شیء فیه حلال و حرام» گفتیم:

اختصاص به شبهات مقرونۀ به علم اجمالی دارد و شبهاتی را که در باب برائت مورد بحث است، اصلا شامل نمی شود، آن شبهات در باب برائت شبهه ای است که علم اجمالی همراه آن نیست، مگر شبهۀ حکمیۀ آن، که علم اجمالی وجود دارد، شما شک دارید که شرب توتون حلال است یا حرام و علم اجمالی وجود ندارد و در شبهۀ موضوعیۀ آن هم، باز علم اجمالی نیست، شما شک دارید«ان هذا المایع الواحد خمر او خل» بدون اینکه علم اجمالی در کار باشد.

آیا«کل شیء لک حلال» با«کل شیء فیه حلال و حرام» یک منطق و یک مفاد دارد همان طوری که امام بزرگوار(قدس سره) احتمالا این معنی را ذکر می فرمایند؟ یا اینکه اینها با هم فرق می کند؟

اختصاص«کل شیء فیه حلال و حرام» به شبهات موضوعیه

همان طوری که ما عرض کردیم: در«کل شیء لک حلال» از طریق غایت استفاده می کنیم که مقصود از این«شیء» «شیء شکّ فی حلیته و حرمته» است. حلال و حرام که مطرح است، شک در حلیت و حرمت مطرح است به خلاف«کل شیء فیه حلال» یعنی «فیه حلال قطعا» و حرام یعنی«حرام قطعا» و معنای«کل شیء فیه حلال و حرام» این نیست که«فیه الشک فی الحلیه و الحرمه» بلکه«کل شیء فیه حلال» یعنی حلال مسلّم و «حرام» یعنی حرام مسلّم و این به شبهات مقرونۀ به علم اجمالی می خورد که ما یقین داریم دو مایع در اینجا وجود دارد، یکی خمر است و حرام مسلّم، یکی خل است و حلال