سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 262

اختصاص پیدا کرد، آیا کدام یک از شبهات موضوعیه را دلالت می کند؟ آیا آن شبهۀ موضوعیه ای که در باب برائت مورد بحث است که از آن تعبیر به شبهۀ بدویه می شود و آن، جائی است که یک مایعی بیشتر وجود نداشته باشد و مردد بین الخمر و الخل باشد، را شامل می شود؟ یا اختصاص دارد به شبهات موضوعیۀ در اطراف علم اجمالی، مثل آنجائی که علم اجمالی داریم به اینکه این دو مایع موجود، یکی خمر است و دیگری خلّ است و بین اینها تمیّز و تشخّصی وجود ندارد. اگر بنا شد روایت این مطلب اخیر را دلالت کند و موردش این مسألۀ اخیر باشد، دیگر هیچ گونه به باب برائت ارتباط پیدا نمی کند، نه به شبهۀ حکمیه و نه به شبهۀ موضوعیۀ در باب برائت. پس بحث در این روایت در دو مقام است؛

مقام اول این است که ببینیم آیا اصولا این روایت مثل آن روایاتی است که ما در باب برائت استدلال می کردیم مثل«الناس فی سعه ما لا یعلمون» یا«کل شیء مطلق حتی یرد فیه نهی» و بالاتر از همه، حدیث رفع که در بین روایات است که به آن برای برائت، استدلال می شود که معروف ترین روایت است. آیا این«کل شیء فیه حلال و حرام» اصولا شامل شبهات حکمیه می شود یا نه؟ این به یک معنی محل خلاف واقع شده است.

بعضی از محققین قائل شده اند به این که مانعی ندارد که با همین تعبیری که در روایت هست، ما جوری مسأله را پیاده کنیم که شبهات حکمیه را هم شامل شود.

عدم شمول روایت«کل شیء فیه حلال و حرام» نسبت به شبهات حکمیه

قبل از اینکه بیان ایشان را عرض کنیم، دو قرینه در این روایت داریم که آن دو قرینه اقتضا می کند که این روایت نتواند اصولا شبهات حکمیه را شامل شود.

یک قرینه که با روایت دیروز باهم مشترک هستند کلمۀ«بعینه» است که ما دیروز هم از این کلمۀ«بعینه» استظهار کردیم که مسأله روی خارج پیاده می شود و این تأکید برای علم و معرفت نیست، که این را دیروز عرض کردیم.

اما خصوصیت دومی که تنها در این روایت هست و خیلی برای روایت ظهور ایجاد