سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 266

حرام وجود دارد، شما در حلیت و حرمت لحم حمیر شک می کنید یا اینکه اگر فرض کنید همۀ گوشت ها حلال بودند، باز هم ما در لحم حمیر روی عدم النص یا اجمال النص یا تعارض النصین شک می کردیم و اگر همه، حلال بودند یا حرام، شکی در این مسأله ایجاد نمی کرد؟

منشأ شک در شبهات حکمیه

معنای روایت فقط این نیست که حلال و حرام فعلی تحقق داشته باشد. آن که عرف استفاده می کند این است که منشأ شک، وجود حلال و حرام باشد و غیر از شبهۀ موضوعیه، در شبهات حکمیه این معنی را نمی بینیم که منشأ شک، وجود حلال و حرام باشد و الا باید بگوئیم: علت اینکه شما در حلیت و حرمت شرب توتون شک می کنید این است که شرب الماء، حلال است و شرب الخمر حرام است، و ارتباطی بین اینها وجود دارد که چون شرب الماء، حلال است و شرب الخمر حرام است، لذا ما شک می کنیم در این که آیا شرب توتون حلال است یا حرام و هیچ ارتباطی بین اینها وجود ندارد. اما در شبهۀ موضوعیه این حرف درست است که اگر خمر، حرام نباشد و خلّ، حلال نباشد، در این مایع مردد بین خمر و خل، دیگر احتمال حلیت و حرمت و شک در حلیت و حرمت نمی تواند جریان پیدا کند. لذا به نظر می رسد که این روایت با دو قرینه، از شبهۀ حکمیه دور است.

فرق بین روایت«کل شیء لک حلال» با روایت«کل شیء فیه حلال و حرام»

اما روایتی که دیروز خواندیم، تنها با یک قرینه، به شبهۀ حکمیه ارتباط پیدا نمی کند، در این روایت دو قرینه هست و در آن روایت، یک قرینه وجود دارد. و حال که شبهه موضوعیه شد، تازه مسأله تمام نمی شود، آیا شبهه موضوعیۀ بدویه را هم، این روایت دلالت دارد؟ یا این که اصلا متأسفانه همین مثالی را هم که ما برای توضیح می زنیم، این هم از روایت خارج است و باید جائی را بیاوریم که مسألۀ علم اجمالی مطرح باشد و