سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 321

کرده است. بعد دنبالش می فرماید: «و من ترک ما اشتبه علیه من الاثم فهو لما استبان به» یا «منه اترک» به شبهات که می رسد، این حکم را بار می کند و می فرماید؛ اگر کسی شبهات را ترک کند و مواظب خودش باشد و در رابطه با شبهات، اقدام و اقتحامی نداشته باشد، اثرش این است که نسبت به معاصی معلومه و محرمات مستبان، اترک خواهد بود یعنی جنبه ترکش، قوّت پیدا می کند و آسان تر می تواند محرمات را ترک کند.

پس حکمی که برای ترک مشتبهات بار کرده این است که اثر ترک مشتبهات این است که نسبت به ترک محرمات روشن، انسان اترک خواهد بود یعنی خیلی سهل و آسان می تواند آنها را ترک کند. بعد در دنبال این روایات این عبارت است که می فرماید: «و المعاصی حمی الله» گناهان و معصیت ها و محرمات، حریم خداوند تبارک و تعالی هستند و اگر کسی شبهات را مرتکب شود، معنایش این است که در حول محرمات وارد شده و اگر کسی در حول محرمات وارد شود، نزدیک می شود به اینکه داخل در خود محرمات شود. نظیر این مطلب، یک روایات نبویه است که از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) نقل شده که ایشان فرموده اند: «ان لکل ملک حمی» هر سلطان و ملکی، دارای حریمی است. بعد نظیر همان مطلب را بیان کرده اند که معاصی، حریم خداوند تبارک و تعالی است و تشبیه کرده اند به اینکه اگر یک چوپانی گوسفندان خودش را در نزدیکی یک حریمی بچراند، احتمال قوی دارد و نزدیک است که گوسفندها حریم را رعایت نکنند و در ما نحن فیه وارد معاصی خدا شوند.

این دو روایت و نظائر این دو روایت، که مسأله را به این صورت مطرح کرده اند مخصوصا با تعبیر به«حلال بیّن و حرام بیّن و شبهات بین ذلک» مسأله را از نظر تطبیق بر ما نحن فیه کاملا روشن می کند چون ما نحن فیه هم حرام مشتبه است و شبهۀ تحریمیه حکمیه است.

بررسی معنای روایات دالّ بر تثلیث امور

گرچه از این نظر، این دو روایت و امثال این دو روایت که مسأله را به این نحو مطرح