سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 331

استحباب نماز شب قرار می گیرد، معنایش این نیست که«یجب اطاعه الله بالاتیان بصلوه اللیل» بلکه معنایش این است که همان طوری که نماز شب به عنوان یک مستحب مطرح است، شما هم به عنوان مستحب با نماز شب برخورد کنید.

پس«اطیعوا الله» اگر عنوانش، عنوان ارشاد شد، تابع مرشدالیه خودش است. اگر مرشدالیه اش اطاعت در یک تکلیف لزومی باشد، همان طور که عقل مستقلا حکم به لزوم اطاعت می کند، «اطیعوا الله» هم ارشاد به همین حکم لزومی عقلی است اما در مورد مستحبات، از نظر عقل، جز رجحانی وجود ندارد لذا«اطیعوا الله» هم ارشاد به رجحان عقل است، نه حکم لزومی که در این جا وجود ندارد.

در ما نحن فیه هم مطلب همین است و می گوییم: بعد از آن که این روایات دالۀ بر امر به احتیاط و امر به وقوف عند الشبهه عنوانش، عنوان امر ارشادی شد، این هم تابع مرشد الیه اش است و اگر مرشدالیه، یک احتیاط لزومی باشد مثل موارد علم اجمالی و یا شبهات قبل الفحص، این هم ارشاد به همان لزوم احتیاط دارد اما اگر مرشدالیه اش، یک حکم رجحان و استحباب عقلی باشد، مثل موارد شبهات بدویه بعد الفحص، اینجا هم امر به احتیاط و امر به وقوف عند الشبهه بیش از ارشاد به امر استحبابی، نمی تواند زائد بر این دلالتی داشته باشد.

ما در درجۀ اول، چنین جوابی می دهیم و آن هم موضوعش، موضوع فرضی است یعنی باید یک امر به احتیاطی باشد و در خودش قرینه بر استحباب نباشد، یک امر به وقوف عند الشبهه وجود داشته باشد، دیگر در آن کلمۀ«خیر من الاقتحام فی الهلکه» که مسأله را در موارد ثبوت احتمال عقوبت و علم اجمالی یا شبهۀ قبل الفحص، متمحض می کند اینطور نباشد بلکه فرض کردیم که این مسائل داخلی و قرائن داخلی وجود ندارد.

ابای اخبار احتیاط و توقف از تخصیص و تقیید

اگر شما این جواب ارشادی بودن این اوامر را پذیرفتید، همین جا مسأله خاتمه پیدا می کند. اما اگر کسی سماجت کرد و گفت: ارشادی بودن، خلاف ظاهر امر است. امری که