سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 37

دارد، منتها هر اندازه ای ما می توانیم از اینها استفاده بکنیم و الا«ان حدیثنا او احادیثنا (واقعا) صعب مستصعب» اینطور نیست که اگر فرض کنیم این احادیث را به لسان فارسی ترجمه کردند، دیگر هر بقّال روزنامه خوانی بتواند از این احادیث، آن مقصود واقعیش را به دست بیاورد. نکته فقط در عربی بودن نیست، فهم مفاد اینها ولو به هر لغتی باشد، به هر زبانی باشد، در حد یک عده ای از افراد طبقۀ بالا است، آنها هم در حد خودشان نه به تمام معنی. لذا ان شاء الله با عنایت باید در این بحث وارد شویم و به آن توجه کنیم. ابتدا بعضی از کلماتی که در این حدیث ذکر شده و به عبارت دیگر مقدماتی را عرض بکنیم تا بعد به مقاصدش برسیم.

اعتبار فهم عرف در فهم کلمات شارع

یک مقدمه این است که شروع این حدیث آنچه که از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) صادر شده با عنوان رفع صادر شده است لذا به رفع، شهرت پیدا کرده است. ما می دانیم عناوین و مفاهیمی که در کلمات ائمه و رسول خدا استعمال می شود و همینطور در لسان آیات، همان معنای عرفیه اش مقصود است، یعنی آنچه که عرف استفاده می کند، می فهمد لذا حتی در باب محرمات در فقه وقتی که دلیل می گوید: «الدم نجس»، می گویید: مقصود از«دم» یعنی«ما یکون دما بنظر العرف، ما یراه العرف دما» محکوم به نجاست است، و بعد نتیجه می گیرید که اگر یک پارچۀ سفیدی متنجس به خون شده باشد و یک مقدار خون به آن ریخته باشد، بعد این پارچۀ سفید را شستند، در تطهیر آن سعی هم کردند ولی به لحاظ سفید بودن، یک رنگی از این خون در آن پارچه باقی ماند، بطوری که هرچه شستند، دیگر آن رنگ پاک نشد، آیا آن رنگ نجس است یا پاک؟ شما می گویید: این پاک است برای اینکه عرف آن رنگ ضعیف باقی بر پارچۀ سفید را حکم نمی کند«بانّه دم»، نمی گوید: این خون است و حیث اینکه نمی گوید: خون است، لذا«لا یکون نجسا» در حالی که اگر انسان بخواهد با منطق عقل با این مسأله برخورد کند، امکان ندارد که رنگ خون باقی باشد لکن اجزای صغار خون از بین رفته باشد. وجود رنگ، دلیل بر این است