سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 385

ایشان به این تقریب می خواست جدا کند که دربارۀ نماز جمعه علم اجمالی نقش ندارد و وقتی در نماز جمعه نقش نداشت، دیگر در نماز ظهر هم اصول نافیه حکم می کند به عدم وجوب نماز ظهر، اما با بیانی که امام بزرگوار می فرمایند، که در رابطۀ با اصل تکلیف و اصل حکم لزومی، لنا ان نقول به اینکه علم اجمالی روی تقدم زمانی دیگر نوبت نمی دهد به آن امارۀ قائمۀ بر وجوب نماز جمعه بلکه در رابطۀ با وجوب، خودش عنوان منجزیت را برای خودش حفظ می کند و لازمۀ منجزیت در نماز جمعه این است که در رابطۀ با نماز ظهر هم منجزیتش محفوظ باشد. بنابراین انحلال حکمی به این نحوی که ایشان ذکر کردند نمی تواند دلیلی بر اثبات داشته باشد.

تا این جا مسألۀ انحلال حکمی را رد کردیم. حال نوبت به انحلال حقیقی می رسد.

ببینیم راهی برای انحلال حقیقی وجود دارد یا نه؟ اگر ما انحلال حقیقی را قائل شدیم، دیگر مسأله، هیچ اشکالی ندارد. اما اگر انحلال حقیقی نتوانست ثابت شود، انحلال حکمی هم که ثابت نشد، آن وقت نتیجه این می شود که شما که علم اجمالی دارید به اینکه یا نماز جمعه واجب است و یا نماز ظهر، اگر یک خبر واحد معتبری هم بر وجوب نماز جمعه قائم شود، مع ذلک شما باید هردو نماز را بخوانید و هیچ فرقی نمی کند که خبر واحد معتبر بر وجوب نماز جمعه قائم شود و یا نشود، فی تلک الصورتین باید احتیاط کرد و بین الصلاتین جمع کرد. انحلال حقیقی را ان شاء الله ملاحظه می کنیم.

پرسش:

1 - اشکال استاد در دخالت خصوصیت در معلوم بالاجمال را بر بیان محقق اصفهانی(ره) توضیح دهید.

2 - خلط بین تنجّز و حجیت را در کلام محقق اصفهانی(ره) بیان کنید.

3 - جواب امام راحل(ره) از کلام محقق اصفهانی(ره) در تساوی اماره با علم اجمالی از نظر تنجّز اصل تکلیف چیست؟

4 - از نظر امام(ره) فرق بین علم اجمالی و اماره در کدام مرحله است؟ توضیح دهید.