سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 430

به این صورت بخواهد احتیاط کند، که اول نماز جمعه ای که«قامت الاماره علی وجوبها» را بخواند و بعد نماز ظهر را بخواند، مانعی ندارد. اما اگر بخواهد عکس کند، یعنی اول نماز ظهر را بخواند و سپس نماز جمعه ای که اماره بر وجوبش بالخصوص قائم شده را بخواند، این جایز نیست. احتیاط به این کیفیت که در مقام اجراء، اول آن چیزی که«لم تقم الحجه علی وجوبه» را در مقام عمل مقدم بدارد، و بعد«ما قامت الحجه علی وجوبه» را بخواند، جایز نیست. چرا؟ دو دلیل بر این معنا اقامه می کنند.

معنای حجیت شرعیه از نظر محقق نائینی(ره)

یک دلیلش این است(همان طوری که در موارد دیگر هم فرمودند) که معنای حجیت امارۀ شرعیه مثل خبر واحد، این است که شارع می گوید: در عالم تعبد، با این اماره، معاملۀ علم کن، و احتمال خلافش را کنار بگذار، و فرض کن که احتمال خلافی کانّ در تو وجود ندارد، که در حقیقت معنای حجیت اماره، القای احتمال خلاف در عالم تعبد و تشریع است، یعنی شارع می گوید که خودت را تعبدا عالم فرض کن ولو اینکه تکوینا عالم نیستی، و قطعی نداری، اما خودت را باید عالم فرض کنی. و اگر کسی عالم شد به اینکه نماز جمعه فرضا واجب است دیگر معنا دارد که اول بلند شود نماز ظهر بخواند.

اگر کسی علم تکوینی و حقیقی پیدا کرد به اینکه واجب در روز جمعه، نماز جمعه است، آیا معنا دارد که قبل از نماز جمعه، نماز ظهر بخواند، شارع هم که با قیام اماره می گوید که من، تو را در عالم تشریع، عالم می دانم یعنی همان عملی که عالم انجام می دهد، تو با قیام اماره، همان عمل را انجام بده، فحیث اینکه«لا یجوز للعالم ان یصلی صلاه الظهر قبل صلاه الجمعه، من قامت الاماره عنده علی وجوب صلاه الجمعه» آن هم همین است، و معنا ندارد که قبل از نماز جمعه، بلند شود نماز ظهر را بخواند.

کانّه بعد به ایشان اشکال می شود که لازمۀ بیان شما این است که بعد از نماز جمعه هم حق ندارد بخواند، برای اینکه اگر کسی واقعا علم پیدا کرد به اینکه نماز جمعه در روز جمعه واجب است، نماز ظهر را نه قبل می تواند بخواند و نه بعد می تواند بخواند، پس