سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 433

عالم تعبد، یکون عالما، در عالم تشریع این شخصی که«قامت عنده الاماره یکون قاطعا» اگر عالم و قاطع شد، دیگر چرا شما تفصیل می دهید و می فرمائید اگر اول بخواهد نماز ظهر را بخواند، بعد نماز جمعه، جایز نیست، اما اگر اول بخواهد نماز جمعه بخواند و بعد نماز ظهر را بخواند، جایز است؟ اگر در عالم تعبد، به وجوب نماز جمعه عالم شد و با دید علم، به وجوب نماز جمعه نگاه می کند، نه قبلش می تواند نماز ظهر را بخواند و نه بعدش می تواند نماز ظهر را بخواند. این تفکیک و تفصیل بین قبل و بعد است و بعد از صحت مبنای ایشان، این یک تفکیکی است که غیر قابل قبول است. اگر او عالم است، عالم نه قبل می تواند بخواند و نه بعد می تواند بخواند.

تفصیل بین بنای بر احتیاط و عدم بنای بر احتیاط

جواب سوم این است که اگر ما از این حرف هم بگذریم، این که شما می فرمائید که بعد از خواندن نماز جمعه«یری نفسه شاکا» در این که آیا مأمور به واقعی تحقق پیدا کرده یا نه؟ لذا یجوز له اینکه به عنوان احتیاط، نماز ظهر را بخواند، می گوئیم: بر فرض که آن اشکالات را صرف نظر کنیم، همین جا هم باید تفصیل بدهیم به این کیفیت که بگوئیم:

موقعی که نماز جمعه را شروع کرد، آیا بنا داشت که بعد از نماز جمعه، نماز ظهر را بخواند یا نه؟

باید بین این صورت که بنا داشت نماز ظهر را بخواند و بین صورتی که موقعی که شروع به نماز جمعه کرد، بنا نداشت که نماز ظهر را بخواند، لکن بعد از آن که نماز جمعه خواند، یک مقدار فکر کرد و گفت: بهتر این است که نماز ظهر را هم بخوانیم، روی بیان ایشان باید بین این دو صورت، تفصیل قائل شویم و بگوئیم: اگر هنگام شروع به نماز جمعه بنا داشت که نماز ظهر را بعد بخواند، این احتیاط جایز نیست، و به حیثیت نماز جمعه و اماره لطمه می زند. اما اگر در هنگام خواندن نماز جمعه، فقط بنا داشت که نماز جمعه بخواند و تبعیت از اماره کند، رعایت حجیت اماره را داشته باشد، لذا نماز جمعه را خواند با این نیت و تمام شد، لکن بعد به فکر افتاد که نماز ظهر را احتیاطا بخواند، روی