سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 434

فرمایش ایشان ما باید اینجا را قائل به جواز شویم، که در حقیقت در این موردی که آن محقق احتیاط را که خواندن نماز ظهر است، بعد انجام می دهد، باید در اینجا تفصیل قائل شویم(بر فرضی که فرمایشات ایشان پذیرفته شود) و بگوئیم: «ان کان بانیا من اول الامر علی الاتیان بصلاه الظهر بعد صلاه الجمعه لا یجوز هذا الاحتیاط اما ان لم یکن بانیا بل کان بانیا علی الاتیان بمفاد الاماره و اتی بمفاد الاماره ثم بدا له ان یحتاط» برای او نظر جدید روی احتیاط پیدا شد، فقط اینجا باید حکم به رجحان احتیاط و حسن احتیاط کنیم.

در نتیجه تفصیلی که بر فرض قبول فرمایشات ایشان باید انسان داشته باشد، تفصیل بین نماز ظهر قبل و نماز ظهر بعد نیست بلکه در همان نماز ظهر بعد، بین دو صورتش باید تفصیل قائل شد: «بین ما اذا کان بانیا و بین ما اذا لم یکن بانیا». آنجائی که بانی بوده بر اینکه نماز ظهر را هم بخواند، روی فرمایش ایشان، این احتیاط در حقیقت هتک حیثیت اماره است. اما آنجائی که هیچ بنایی نداشته«ثم بدا له» ایشان تنها اینجا را باید قائل به رجحان احتیاط و حسن احتیاط شود. لذا دلیل اولشان علاوه بر مبنایی بودن، این اشکالات به آن توجه دارد و اما دلیل دومی هم دارند که البته این دلیل، یک دلیل مفصلی است و تفصیلش را هم در باب اصل احتیاط در باب علم اجمالی ذکر کردیم، لکن بعدا اشارۀ اجمالیه ای می کنیم، با اشکالی که باز به همین دلیل دوم وارد است.

پرسش:

1 - تفصیل محقق نائینی(ره) بین موارد احتیاط را بیان کنید.

2 - معنای حجیت شرعیه را از نظر محقق نائینی(ره) توضیح دهید.

3 - اشکال استاد به محقق نائینی(ره) در معنای حجیت اماره چیست؟

4 - آیا قبل از علم تعبدی و بعد از آن از نظر احتیاط فرق وجود دارد؟

5 - تفصیلی که لازمه کلام محقق نائینی(ره) است بین بنای بر احتیاط و عدم بنای بر احتیاط را شرح دهید.