سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 437

فرضا یا نماز جمعه واجب است و یا نماز ظهر، فرضا احد طرفین بر حسب روایات بر او مشخص می شود، حال مجتهد بگوید که ما چه داعی داریم که وقت زیاد و فکر زیاد صرف کنیم برای اینکه ببینیم نماز جمعه واجب است و یا نماز ظهر بلکه در مقام عمل، بین هردو جمع می کنیم هم نماز جمعه می خوانیم و هم نماز ظهر. می فرماید: اگر تمکن از امتثال تفصیلی دارد، باید همان امتثال تفصیلی را اختیار کند و حق ندارد دست به دامن احتیاط و امتثال علمی اجمالی بزند.

در نتیجه این مدعای ایشان در بحث ما بر حسب دلیل، ثابت می شود که«من قامت عنده الاماره علی وجوب صلاه الجمعه» دیگر وجهی ندارد که قیام اماره را کالعدم فرض کند و از طریق احتیاط و جمع بین صلاتین، امتثال علمی اجمالی تحقق پیدا کند. آن در مرتبۀ دوم است و انتقال به مرحلۀ دوم، «فی صوره عدم التمکن من المرتبه الاولی» است، «لذا لا یجوز ان ینتقل فی مقامنا هذا الی المرتبه و المرحله الثانیه». این دلیلی است که ایشان اقامه کرده اند.

عدم نقصان امتثال علمی اجمالی

در رابطۀ با اصل مبنای ایشان، اشکالی به ایشان هست که آیا امتثال علمی اجمالی در رتبۀ متأخرۀ از امتثال تفصیلی است حتی از امتثال علمی تفصیلی، اگر کسی مثلا بداند که اگر دنبال کند، برایش یقین تفصیلی پیدا می شود به اینکه مثلا یا نماز جمعه واجب است و یا نماز ظهر، مع ذلک می گوید: ما هیچ داعیی نداریم دنبال کنیم تا علم تفصیلی برایمان پیدا شود، ما از اول بین هردو مطلب جمع می کنیم احتیاط می کنیم و هم نماز جمعه و هم نماز ظهر را می خوانیم، این به حسب قاعده هیچ مشکلی ندارد، برای اینکه در امتثال علمی اجمالی از نظر خصوصیات معتبرۀ در امتثال، هیچ کمبودی وجود ندارد.

بله؛ ممکن است گاهی از اوقات کسی مشکل صغرائی پیدا کند کما اینکه سابقا بحث کردیم، بگوید: اگر کسی بخواهد در باب عبادات احتیاط کند به جمع بین صلاتین، مثلا لطمه ای به قصد قربت وارد می شود، لطمه ای به قصد وجه(بنابراین که اعتبار داشته