سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 448

نفس الموضوع، موضوع مستحدثی است و سابقۀ حکم نفیی و یا اثباتی نداشته، بگوئیم:

در اینجا استصحاب جریان ندارد، لکن همین هم محل اشکال است برای اینکه به لحاظ ابدیت و استمراری که در اسلام هست، بالاخره حکم موضوعات را تا روز قیامت مشخص کرده ولو اینکه موضوعات در صدر اسلام و در زمان نزول قرآن، اصلا وجود و تحقق نداشته اند. اگر اینطور شد، باز استصحاب عدم جعل حرمت روی شرب توتون جریان پیدا می کند.

آخرین راه حل این است که کسی در استصحاب عدم، از نظر اصل جریان استصحاب عدم، مناقشه ای داشته باشد کما اینکه در باب استصحاب بعضی از محققین روی این معنی مناقشه دارند و استصحابات عدمیه را جاری نمی دانند، اما اگر نظریۀ مشهور را اخذ کنیم و استصحابات عدمیه را مثل استصحابات وجودیه جاری بدانیم، آن وقت این شبهه و این اشکال مطرح است که جائی را پیدا کنید که اصاله البرائه بدون استصحاب با خیال راحت بخواهد جریان پیدا کند، همیشه در مورد اصاله البرائه، استصحاب موافق و یا استصحاب مخالف وجود دارد، این شبهه ای است در این مسأله.

مقتضای اصل در صورت شک در قابلیت داشتن حیوانی برای تزکیه

اصل تنبیه مورد بحث امروز ما همین بود، لکن به مناسبت این تنبیه، مسأله ای را در اینجا مطرح کرده اند که مسألۀ بسیار مشکلی است، ولی چون مطرح شده و فوائدی بر خصوصیاتش مترتب است، ما هم ان شاء الله این بحث را فی الجمله عرض می کنیم و آن این است که اگر در حیوانی به صورت شبهۀ حکمیه، شک داشته باشیم که آیا این حیوان، حلال گوشت است و بعد التزکیه، حلیت لحم و طهارت لحم دارد و یا بعد التزکیه، حلیت و طهارت ندارد؟ حال چرا ما این گونه شک می کنیم؟ منشأ شکّ ما این است که می بینیم حیوانات فی الشریعه علی قسمین: در بعضی از حیوانات، قابلیت تزکیه وجود دارد و در بعضی از حیوانات، قابلیت تزکیه وجود ندارد. معمولا حیوانات حرام گوشت کثیرشان اینطورند که اصلا قابلیت تزکیه ندارند، یعنی اگر شما شرائط تزکیه را هم رعایت کنید،