سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 457

تزکیه، از مجموعۀ امور شش گانه انتزاع می شود و یا مسألۀ قابلیت تزکیه، یک امر خارج از تزکیه است، لکن در تأثیر تزکیه، نقش دارد به طوری که اگر قابلیت، وجود نداشته باشد ولو همۀ خصوصیات هم وجود داشته باشد«لا یکون مؤثرا فی الحلیه او الطهاره.»

پس مسأله این است که حرمت و نجاست روی عدم قابلیت تزکیه نرفته، حرمت و نجاست روی غیر مزکی رفته و در باب استصحاب به طور کلی اگر شما بخواهید یک موضوعی را نفیا و اثباتا با استصحاب، نفی و اثبات کنید، باید نفی و اثبات روی خود موضوعی که موضوع برای حکم در لسان دلیل شرعی واقع شده باشد، مثلا در این مثالی که دیروز می زدیم اگر این مایع، حالت سابقه اش خمریت است، شما استصحاب خمریت می کنید برای اینکه الخمر حرام، شما همین موضوع برای حرمت را به استصحاب خمریت ثابت می کنید، در ناحیۀ عدمش هم همین طور است، اگر استصحاب عدم خمریت را جاری کردید، این موضوع الخمر حرام را با استصحاب عدم خمریت برمی دارید و کنار می زنید.

عدم اعتبار اصل مثبت

بطور کلی در استصحابات جاریۀ در موضوعات، این خصوصیت معتبر است که آن موضوعی که به استصحاب، نفی و اثبات می شود، باید خودش متعلق حکم شرعی واقع شده باشد، اما اگر موضوع، یک چیزی است که ملازم با آن چیزی است که با استصحاب ثابت می شود یا لازم و ملزوم است و یا حتی از لوازم عادیۀ اوست، شما در باب استصحاب گفتید: چنین استصحابی جاری نمی شود و از چنین استصحاب به عنوان اصل مثبت تعبیر می کنید.

در ما نحن فیه جواب دوم مرحوم محقق حائری که ما اول ذکر کردیم، این است که می گوئیم: سلّمنا، استصحاب عدم قابلیت تزکیه جریان پیدا می کند، اما در دلیل شرعی، مسألۀ حرمت و نجاست روی عدم قابلیت بار نشده، آنکه در دلیل شرعی مسألۀ حرمت و نجاست روی آن بار شده، عدم کون الحیوان مزکی، است. این«حرمت علیکم المیته»