سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 471

این اتحاد قضیتین را در موارد جریان استصحاب کاملا مورد نظر و ملاحظه قرار دهیم.

با توجه به این نکته در ما نحن فیه وقتی که ما شک می کنیم که این مرأه ای که متولد شد، «هل تکون قرشیه ام لا تکون قرشیه؟» اینجا مسألۀ قرشیت و غیر قرشیت چه در ناحیۀ ایجاب و چه در ناحیۀ سلبی، مسأله ای است که با وجود موصوف و حفظ موضوع، همراه است. ما چه بگوییم: «هذه المرأه قرشیه» این موجبه ای است که اقتضای ثبوت موضوع را دارد و چه بگوییم: «هذه المرأه لیس بقرشیه» حتی به نحو سالبۀ محصله، این سالبۀ محصله ای نیست که با انتفاء موضوع، سازگار باشد بلکه این سالبۀ محصله ای است که در آن، وجود موضوع، فرض شده و حفظ موضوع در آن فرض شده، لذا اگر یک استصحابی بخواهد در این رابطه جریان پیدا کند، سؤال می شود که آیا قضیۀ متیقنۀ شما چه قضیه ای است؟ لابد باید بگویید که قضیۀ متیقنۀ ما قضیۀ سالبۀ محصله ای است که با انتفاء موضوع هم صادق است، یعنی این زن قبل از آنکه نطفۀ او منعقد شود لم تکن قرشیه، اما به چه کیفیت؟ به کیفیتی که نبود تا اینکه اتصاف به قرشیت پیدا کند یعنی سالبۀ محصلۀ با انتفاء موضوع.

پس در حقیقت ما دو سالبۀ محصله داریم: یکی سالبۀ محصلۀ مشکوکه که در این سالبۀ محصلۀ مشکوکه، وجود موضوع و ثبوت موضوع، مفروغ عنه است و یک قضیۀ سالبۀ متیقنه داریم که عبارت از سالبۀ محصلۀ با انتفاء موضوع است. صرف اینکه هردو سالبۀ محصله هستند لکن یکی شان با ثبوت موضوع و حفظ موضوع، مطرح است و دیگری لا محاله با انتفاء موضوع مطرح است، صرف اینکه در قیافه و شکل ظاهری مسألۀ سالبه، این دو یکسانند، ما نمی توانیم بگوییم که اتحاد قضیتین تحقق دارد، نمی توانیم بگوییم: بین قضیۀ متیقنۀ ما با قضیۀ مشکوکۀ ما چه فرقی وجود ندارد. هردو قضیۀ سالبۀ محصله است. هردو در ما نحن فیه عنوانش این است: «هذا الحیوان لا یکون قابلا للتزکیه»، آنگاه وقتی«هذا الحیوان لا یکون قابلا للتزکیه» بصورت قضیۀ مشکوکه مطرح می شود، معنایش این است که«هذا الحیوان المتحقق فی الخارج» مشکوک است که آیا قابلیت تذکیه دارد یا نه؟ اما همین قضیه وقتی که به عنوان قضیۀ متیقنه مطرح است،