سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 484

عدم وجود ملازمه بین ثواب و استحباب

ما گاهی برای اثبات ثواب، ملازمه نداریم که از طریق ثبوت ثواب، مسأله استحباب به صورت یک حکم شرعی مطرح شود، بلکه ممکن است خداوند در بعضی از موارد، ثواب عنایت کند بدون اینکه استحبابی در کار باشد، مثل بعضی از مواردی که انسان یک سری احتیاطات را انجام می دهد نمی توانیم بگوییم: این احتیاط حتی استحباب دارد. در بحث اول از تنبیهات برائت، مسألۀ رجحان احتیاط را ذکر کردیم اما معنای رجحان احتیاط این نیست که استحباب شرعی در کار باشد مثلا اگر کسی حالت سابقۀ طهارت دارد، لکن احتمال می دهد که صار جنبا، اما هیچ قرینه ای از جنابت وجود ندارد، اگر بخواهد غسل جنابت احتمالی و احتیاطی انجام دهد، چه بسا رجحان دارد این معنا که یقین پیدا کند به عدم جنابت اما آیا این احتیاط به عنوان مستحب شرعی مطرح است و یا اگر احتیاط رجحان دارد، برای تحقق احکام واقعیه است ولو اینکه به حسب ظاهر هم هیچ وظیفه ای در رابطۀ با غسل جنابت ندارد. پس ما نمی توانیم بگوییم که هر کجا که قصد رجا و مسأله ثواب به دنبال آن مطرح است، مسأله استحباب هم مطرح است. حتی در مستحبات خاصه اگر یک روایت صحیحه ای وارد شد که فلان عمل، فلان مقدار ثواب دارد، آیا ما می توانیم از نفس ترتب ثواب، استفاده کنیم که استحباب شرعی در این رابطه مطرح است؟ یا اینکه مستحب باید از راه خودش ثابت شود؟ باید امری باشد که محمول بر استحباب و تعبیر به یستحب باشد که در خیلی از روایت نسبت به مستحبات چنین تعبیری شده است. لذا همین اشکال به مرحوم آخوند وارد است که ما عنوان استحباب را در این روایات نمی توانیم پیدا کنیم.

نظر محقق نائینی درباره اخبار من بلغ

نظر مرحوم محقق نائینی این است که اخبار«من بلغ» یک هدف خاصی دارند، این که ما این همه با ادلۀ حجیت خبر واحد، در رابطه با اینکه مخبر در خبر واحد باید ثقه باشد یا