سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 485

بالاتر، عدالت داشته باشد بحث کردیم، اخبار«من بلغ» آمده این حرف را بزند که شرایطی که در حجیت خبر ثقه راجع به واجبات و محرمات وجود دارد، در باب مستحبات، معتبر نیست و لازم نیست که روایت داله بر استحباب یک چیزی، راویش ثقه باشد تا چه برسد به عدالت، بلکه اگر یک راوی ضعیف به تمام معنا هم باشد«هی حجه». پس در حقیقت، خبر واحد را باید تقسیم کرد: اگر خبر واحد در رابطۀ با واجبات و محرمات باشد، آن خصوصیاتی که شما در حجیت خبر واحد ذکر کردید، در آن معتبر است، اما اگر خبر واحد در رابطۀ با مستحبات باشد آن خصوصیات لا یعتبر فیه، بلکه خبر ضعیف در رابطۀ با مستحبات حجیت دارد و اصلا اخبار«من بلغ» می خواهد این معنا را افاده و دلالت کند.

ایشان می فرماید: این تعبیری که بزرگان ما در این مسأله ذکر کرده اند و عنوانی که به این مسأله داده اند که حتی در رساله ها نوشته شده است به عنوان تسامح در ادلۀ سنن، همین حرف ما را می زند، در ادلۀ سنن یعنی روایاتی که دلالت بر مستحبات می کند در آن روایات یتسامح، یعنی کاری ندارید به اینکه راوی آن ثقه است یا خیر، عدالت دارد یا خیر، باید اغماض کنید و چشم بپوشید از اینکه این راوی دارای خصوصیات عدالت هست یا نه. این عنوان با همین استفاده ای که ما از اخبار«من بلغ» می کنیم، متناسب است.

نسبت بین اخبار من بلغ و ادلۀ حجیت خبر واحد

بعد یک اشکالی خودشان می کنند و جواب می دهند. اشکال این است که ما وقتی نسبت بین ادله حجیت خبر ثقه و بین اخبار«من بلغ» را ملاحظه می کنیم، می بینیم که نسبت عموم و خصوص من وجه است. یک مادۀ اجتماع دارند و دو ماده افتراق. ادلۀ حجیت خبر ثقه می گوید که وثاقت راوی«فی کل خبر معتبر» می خواهد این خبر، دلالت بر وجوب کند، می خواهد دلالت بر حرمت کند و می خواهد دلالت بر استحباب داشته باشد مثلا مفهوم آیه نبأ، «ان جاءکم عادلا بنبأ لا یجب التفحص»، هر نبأی را شامل می شود، نبأی که دلالت بر وجوب و حرام و استحباب کند. این روایات«من بلغ» هم اطلاق و عموم دارد. خود اصل روایت و متن روایت می گوید ولو اینکه رسول خدا