سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 486

نفرموده باشد، همین که«من بلغ ثواب علیه»، این مبلغ چه کسی باشد؟ مبلغ چه ثقه باشد و چه غیر ثقه باشد، ضعیف باشد یا غیر ضعیف، دیگر ندارد«من بلغ من مبلغ عادل، من مبلغ ثقه»، و این بر مطلق روایت صادق است«ولو لم یکن المبلغ عادلا و ثقه». پس«من بلغ» هم خبر ثقه را می گیرد و هم غیر خبر ثقه را می گیرد، مفهوم آیه نبأ هم روایت واجب و حرام را شامل می شد و هم روایت مستحب را شامل می شد. در نتیجه یک مادۀ افتراق برای مفهوم آیۀ نبأ هست و آن روایاتی است که دلالت بر واجب و حرام می کند و یک مادۀ افتراق برای اخبار«من بلغ»، آنجایی است که مبلغ لم یکن عادلا و لا ثقه، که اخبار«من بلغ» شامل می شود لکن مفهوم آیۀ نبأ این مورد را شامل نمی شود و مادۀ اجتماع عبارت از مستحباتی است که خبر ثقه دلالت بر استحباب آن مستحب داشته باشد. و بعد از آنکه نسبت بین اخبار«من بلغ» و ادله حجیت خبر واحد، یک نسبت عموم و خصوص من وجه است، شما چه حق دارید که همۀ موارد را در اختیار اخبار«من بلغ» قرار دهید و ادلۀ حجیت خبر واحد را کنار بزنید؟ نسبت اگر عموم و خصوص من وجه شد، تعارض تحقق پیدا می کند. مادۀ اجتماعش صورت روایت ضعیف است.

حکومت اخبار من بلغ بر ادلۀ حجیت خبر واحد

ایشان در جواب، دو مطلب را ذکر می فرمایند: اولا مسألۀ تعارض را مطرح نکنید زیرا در اینجا مسأله حاکم و محکوم مطرح است و در مسألۀ حکومت اینطوری که محققین می گویند، بین دلیل حاکم و دلیل محکوم، نسبت سنجی نمی شود ولو اینکه نسبت دلیل حاکم با دلیل محکوم، عموم و خصوص من وجه باشد، مع ذلک دلیل حاکم بر دلیل محکوم، تقدم دارد و ما معتقدیم که اخبار«من بلغ» نسبت به ادلۀ حجیت خبر واحد، عنوان حکومت و شرح و تفسیر دارد و چون عنوانش حاکمیت است، دیگر بین دلیل حاکم و محکوم، نسبت سنجی معنا ندارد.

راه دوّمی که ذکر می فرمایند این است که فرض کنیم که مسألۀ حکومت وجود ندارد، بلکه همان مسأله تعارض است، لکن در متعارضین عامین من وجه، گاهی یک