سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 489

هم از اخبار«من بلغ» چنین معنایی را استفاده کنیم؟ از چه راهی استفادۀ این معنا امکان دارد؟

عدم دلالت اخبار«من بلغ» بر حجیت مطلق خبر در باب مستحبات

اخبار«من بلغ» دلالت بر حجیّت هر خبری که در مستحبات وارد شده ندارد ولو حجیّت اماره را روی مبنای خود ایشان معنا کنیم که می فرمودند: معنای حجیّت خبر واحد، این است که احتمال خلافش را القا کن و مؤدای این اماره را فرض کن که واقع است و کأن واقعیت چنین است. اگر معنای حجیّت اماره، القای احتمال خلاف باشد در مثل«صدق العادل» این با القای احتمال خلاف مناسبت دارد وقتی که شارع بفرماید:

«صدّق العادل» یعنی با قول عادل، معاملۀ واقع را داشته باش، این با احتمال الخلاف می سازد اما در اخبار«من بلغ» کجایش چنین معنایی را دلالت دارد که اگر خبر ضعیفی هم دلالت کرد بر استحباب یک امری، «الق احتمال الخلاف»؟ بلکه در اخبار«من بلغ» اصلا روی احتمال کذب این روایات تکیه شده است می گوید: «کان رسول اللّه(صلی الله علیه و آله) لم یقله» خود این روایات روی احتمال کذب این روایت وارد شده که آنچه می گوید دروغ باشد و رسول خدا چنین چیزی را نفرموده باشد. آیا«الق احتمال الخلاف» با تکیه بر احتمال خلاف می سازد که از یک طرف بگوید: احتمال خلاف را رها کن و از طرف دیگر خودش احتمال خلاف را مطرح کند و روی این احتمال خلاف تکیه کند؟

پس اگر ما معنای حجیّت اماره را به آن کیفیتی که خود ایشان در جاهای مختلف معنا می کردند و می فرمودند: معنای حجیّت اماره القای احتمال خلاف است بگیریم، این«الق احتمال الخلاف» با«صدق العادل» می سازد و«صدّق العادل» را می شود کسی به این وضع معنا کند اما در اخبار«من بلغ» که نمی گوید: قول این مبلغ را تصدیق کن، می گوید: اگر بر طبق قول این مبلغ، رفتار کردی با وجود احتمال این که مبلغ دروغ می گوید و رسول خدا چنین چیزی را نفرموده است، مع ذلک خداوند از راه لطف و تفضّل، این ثواب را به شما خواهد داد. آیا این معنایش«الق احتمال الخلاف» است؟ پیداست که این دو مطلب، هیچ