سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 490

ربطی به هم ندارد.

معنای اخبار«من بلغ» طبق نظریه معروف در باب حجیت

و اگر معنای حجیت اماره را مثل ایشان معنا نکنیم و بگوییم: معنای حجیّت اماره، منجزیّت و معذریّت است، اگر اماره، مطابق با واقع باشد، منجّز است و اگر مخالف شد یکون معذّرا، آیا می توانیم اخبار«من بلغ» را بر حجیت به این معنای صحیح حمل کنیم؟ اخبار«من بلغ» می تواند بگوید که همان حجیّتی که خبر زراره در باب وجوب نماز جمعه دارد که معنای حجیّتش این است که اگر خبر زراره مطابق با واقع باشد، واقع گریبان تو را می گیرد و اگر نباشد، فقط برای تو عذری وجود دارد، آیا عین این معنا را در روایات واردۀ در مستحب می توانیم پیاده کنیم و بگوییم: اخبار«من بلغ» می گوید که اگر این روایات وارده مطابق با واقع باشد، حکم مستحبی است یترتب علیه الثواب و اگر مخالف شد تو معذوری؟ در موارد مخالفت حجّت، اگر مخالف با واقع باشد، مطلبی وجود ندارد و فقط یک عذری است لکن عذر هم در باب مستحبات معنا ندارد.

در نتیجه لازمۀ بیان ایشان این است که اگر روایات«من بلغ» دلالت بر حجیّت خبر ضعیف وارده در باب استحباب داشته باشد، لازمۀ حجیّت این است که اگر روایت مخالف با واقع باشد، هیچ مسأله ای وجود ندارد و ثواب هم دیگر وجود ندارد. به چه مناسبت ثواب وجود داشته باشد؟ معنای حجیّت این است که اگر راست گفت، منجّز است، اما اگر دروغ هم گفت، ثواب در کار است؟ این که در معنای حجیّت اخذ نشده است در حالی که عمده نظر اخبار«من بلغ» همین صورت است که این خبر ضعیفی که دلالت بر استحباب می کند، اگر بر حسب واقع، باطل و کذب باشد، مع ذلک ثواب هست و به قول مرحوم آخوند، استحباب هم هست، حالا ما استحبابش را از ایشان نپذیرفتیم اما ترتب ثواب را که دیگر نمی توان به لحاظ مفاد اخبار«من بلغ» انکار کرد.

پس اگر فقط مفاد روایات«من بلغ» حجیّت روایات ضعیف در باب مستحبات باشد، لازمه اش این است که در صورت مخالفت، هیچ اثری بر این روایات ترتب پیدا نکند، در