سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 496

نداریم.

لکن عرض کردیم این اشکالات اخیر بنابر این بود که ما از آن اشکال اول صرف نظر کنیم و الا عمده اشکالی که به ایشان وارد است، این است که لسان اخبار«من بلغ»، لسان جعل حجیّت برای خبر در باب مستحبات اعم از ثقه و غیر ثقه نیست. پس معنا کردن اخبار«من بلغ» به این نحو هم غیر تام به نظر می رسد.

خلاصۀ اقوال در اخبار«من بلغ»

تا اینجا نسبت به اخبار من بلغ یک قول مرحوم آخوند(ره) داشتند، که از اخبار من بلغ، استحباب عمل را به عنوان یک قاعدۀ فقهیّه استفاده کردند، یعنی کأنّ می خواستند بگویند: اخبار من بلغ در این عبارت خلاصه می شود که«کل عمل بلغ انّه ذو ثواب، فذاک العمل مستحب»، مثل همان دلیلی که می گوید: صلاه اللیل مستحب است، منتها آن روی عنوان صلاه اللیل است، این روی یک عنوان کلی است، که ما از آن به قاعده تعبیر می کنیم، اما قاعدۀ فقیه، مثل«کلما یضمن بصحیحه یضمن بفاسده». اینجا هم بگوییم:

«کل عمل بلغ انه ذو ثواب فهو ای ذاک العمل بنفسه مستحب شرعی» این بیان مرحوم آخوند بود.

مرحوم آقای نائینی(ره) این احتمال مرحوم آخوند را ذکر کردند اما مختارشان یک قاعدۀ در مسألۀ اصولیه بود، و آن این بود که مفاد اخبار من بلغ این است، یعنی«کل خبر دلّ علی استحباب شیء فذاک الخبر حجّه للمجتهد، حجّه للمکلف» و مجتهد می تواند به آن خبر استناد کند، و از راه خبر، فتوای به استحباب بدهد، نه این که اخبار من بلغ دلالت بر استحباب داشته باشد. پس نظریۀ ایشان در اخبار من بلغ، یک قاعدۀ اصولیه مثل همان قاعدۀ حجّیت خبر ثقه است منتها خبر ثقه در باب واجبات و مستحبات است و مقیّد به ثقه است اما این در خصوص مستحبات و از نظر تقیّد به ثقه هم اطلاق دارد، فرقی نیست بین این که ثقه باشد، یا نباشد.

اما واقع مطلب چیست؟ این اخبار من بلغ چه می گوید؟ در حقیقت یک مشکله ای