سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 50

انبات ولو اینکه منبتش خداوند تبارک و تعالی است، لکن چون در ظرف زمانی ربیع، تحقق پیدا می کند و این فصل به عنوان ظرف زمانی خصوصیت دارد، این مصحّح این است که ما انبات را به ربیع اسناد دهیم، لذا نمی شود این انبات فرضا به فصول دیگر نسبت داده شود، چون آنها از نظر ظرف زمانی دارای چنین خصوصیتی نیستند.

آیا در ما نحن فیه مسأله به همین کیفیت است ولو به همین عنوان صیغۀ مجهول؟ چون فرق نمی کند اسناد، اسناد به فاعل باشد یا اسناد به مفعول باشد. در«زید مضروب» هم اسناد تحقق دارد، آیا این صیغۀ مجهول«رفع» که به این امور نه گانه، اسناد داده شده نیاز به مصحح دارد؟ و این اسناد، اسناد غیرحقیقی است؟ و در حقیقت، چیزی اینجا باید در تقدیر گرفت؟ یا اینکه این حرفها اینجا وجود ندارد برای خصوصیتی که در اینجا و موارد مشابه اینجا وجود دارد؟

حقیقی بودن اسناد رفع از نظر محقق نائینی(ره)

مرحوم محقق نائینی(قدس سره) معتقد به همین معنی هستند، که این اسناد، یک اسناد حقیقی است و در اینجا هیچ گونه نیازی به مصحح اسناد نداریم و این اموری که در کلام شیخ ذکر شده(که بعدا هم ما ان شاء الله عرض می کنیم) که احتمالا مؤاخذه در تقدیر باشد یا اثر ظاهر هریکی از این عناوین تقدیر شده باشد و یا جمیع الاثار بالنسبه الی کل واحد من هذه العناوین، تقدیر گرفته شده باشد، هیچ کدام از اینها نیاز نیست، چون اصلا نیاز به تقدیر ندارد که ما بحث کنیم ببینیم مقدّر، خصوص مؤاخذه است یا اثر ظاهر در هر عنوان یا جمیع الاثار فی کل واحد از این عناوین نه گانه. چرا؟

بیان ایشان این است که ما در یکی از دو صورت، نیاز به تقدیر و مصحح برای این اسناد داریم که ما نحن فیه خارج از این دو فرض است. اگر فرضا این رفع، یک رفع تکوینی بود، اگر تکوینا می گفتند: «رفع الخطا»، ما خارجا می دیدیم که خطا در جای خودش باقی است، اینطور نیست که امت اسلامیه خالی از خطا باشند، خالی از نسیان باشند، خالی از«ما اکرهوا علیه و ما اضطروا الیه» باشند، اگر می گفتند: این رفع، رفع