سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 526

می کنید، حرمت در مورد شرب توتون امکان وضع دارد. اما در ما نحن فیه شما که می خواهید برای رفع وجوب و حرمت به حدیث رفع تمسک بکنید، آیا وجوب و حرمت قابلیت وضع دارد؟ شارع می تواند در اینجا وجوب و حرمت را در مورد فعل واحد وضع بکند؟ چون محل نزاع ما حتی واقعه واحده است، ما هنوز به مثل نماز جمعه که وقایع متعدده است نرسیدیم. یک عمل مردد بین الوجوب و الحرمه است. ایشان می فرماید: آیا شارع می تواند در مورد یک عمل، مسألۀ وجوب و حرمت را چه بنحو تعیین یا تخییر جعل بکند یا نه؟

چون این معنا معقول نیست، چیزی که قابلیت وضع نداشته باشد، این قابلیت رفع هم ندارد. همیشه جای تمسک به حدیث رفع یک چنین معنایی است که امکان رفع و امکان وضع هردو وجود داشته باشد. و چون در ما نحن فیه امکان وضع وجود ندارد، پس رفعش هم به حدیث رفع نمی شود کرد.

پاسخ استاد به بیان محقق نائینی(ره) در عدم تمسک به حدیث رفع

عرض کردیم که جواب این بیان هم همان است که ما برای نفی وجوب و حرمت، یک وقت به عنوان یک مصداق و مرّه واحده به حدیث رفع تمسک می کنیم، شما بگویید:

وقتی که برای رفع وجوب و حرمت تمسک می کنید، باید وضع وجوب و حرمت هم امکان داشته باشد. اما ما عرض کردیم که هرکدام از اینها یک حساب مستقل و جدا دارد.

شما باید حساب بکنید. برای رفع وجوب، به حدیث رفع تمسک می کنید. برای رفع حرمت به عنوان مرّۀ ثانیه یه حدیث رفع تمسک می کنید. و حالا که تمسک شما در دو نوبت و در دو مرتبه شد، در هر مرتبه ای امکان وضع وجود دارد، وقتی که برای رفع حرمت به حدیث رفع تمسک می کند، آیا وضع الحرمه امکان ندارد یا امکان دارد؟ بعد که برای رفع الوجوب مستقلا به حدیث رفع تمسک می کنید، آیا وضع الوجوب امکان ندارد؟ ایشان کأن وجوب و حرمت را مثل دو طرف احتمال، به این صورت قرار داده اند، که یک مرتبه ما به حدیث رفع برای نفی این دو تا مراجعه می کنیم. در حالی که وجوب