سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 527

خودش حکم مستقلی است، و حرمت هم حکم مستقل است، و شما در ذهنتان نیاید که پس درباره شرب توتون هم آنها هم دو طرف دارد، باید دو مرتبه به حدیث تمسک کرد.

ما در باب شرب توتون هم برای نفی حرمت تمسک می کنیم همین مقدار. و الاّ احتمال دیگرش نیازی به حدیث رفع ندارد، و موضوعی برای حدیث رفع در طرف دیگر آن وجود ندارد.

(سؤال... و پاسخ استاد): اگر شامل هزار تا شد بر هر هزار تا باید امکان رفع و وضع وجود داشته باشد، یعنی هزار تا امکان رفع و وضع وجود داشته باشد. اینجا هم شما دو مرتبه به حدیث تمسک می کنید، دوتا امکان رفع و وضع باید وجود داشته باشد. نسبت به وجوب به تنهایی امکان رفع و وضع هست، نسبت به حرمت به تنهایی هم امکان رفع و وضع وجود دارد. لذا به نظر می رسد همان طور که قاعدۀ قبح عقاب بلا بیان در اینجا جاری است، حدیث رفع هم جاری است. منتها فرق این دو برایتان روشن شد. اگر حدیث رفع نباشد، این طور نیست که ضربه ای به«اصاله التخییر» بخورد. چون«اصاله التخییر» اصل عقلی است، و آن که مبنای اصل عقلی است، حکم خود عقل به قبح عقاب بلا بیان است. پس با این که هردو جاری می شود، یکی به عنوان مبنای«اصاله التخییر» است، دیگری هم به عنوان این که اینجا می تواند جریان پیدا بکند، اما لو فرض که جریان پیدا نکرد، ضربه ای به«اصاله التخییر» عقلی وارد نمی آید.

نوع دوم برائت عقلی کلام مرحوم محقق نائینی(علیه الرحمه) را ملاحظه بفرمایید، ایشان عللی را ذکر می کنند که بفرمایند: «اصاله الاباحه» که نوع دوم دلیل برائت نقلی است، در اینجا جریان پیدا نمی کند، بیانات ایشان را ملاحظه بکنید، تا ببینیم که قابل اشکال هست یا نه؟

پرسش:

1 - حکم عقل به تخییر در دوران بین المحذورین را توضیح دهید.

2 - ارتباط قاعدۀ قبح عقاب بلا بیان و اصاله التخییر به چه صورت است؟