سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 533

بالاباحه». اگر اباحه یک چنین معنای پیدا کرد«اصاله الاباحه» از راه کدام دلیل ثابت شده است؟ «کل شیء لک حلال» آن حلال در مقابل حرمت است فقط. حلال، یعنی غیر حرام، یعنی«اذا دار الامر بین الحرمه و غیر الحرمه» اینجا مسأله حلیت مطرح است. مسألۀ جواز ارتکاب فعل مطرح است. اگر این طور شد، آن وقت«اصاله الاباحه» از کجای این دلیل استفاده می شود؟ اباحه ای که یک حکم خاصّه در مقابل چهار حکم دیگر، اباحه همان طور که در مقابل حرمت است، در مقابل وجوب هم قرار گرفته است، از کجای«کل شیء لک حلال حتی تعرف الحرام»، «اصاله الاباحه» استفاده می شود؟ لذا آن که به نظر می رسد، این است که ما عنوان«اصاله الاباحه» را کنار بگذاریم. و همان که خود دلیل بر آن دلالت می کند«کل شیء لک حلال»، «اصاله الحلیه» را مطرح کنید«اصاله الحلیه» از«کل شیء لک حلال» استفاده می شود. اما«اصاله الاباحه» هیچ مدرکی و دلیلی به این عنوان را که به معنای واقعی بتواند تعیین کند، وجود ندارد. این یک مطلبی که بود که تذکر آن لازم بود.

(سؤال... و پاسخ استاد): بر فرض که ما اسم آن را حکم نگذاریم، بحث ما در این است که این یک امری است مغایر با چهارتای دیگر، یعنی اباحه تنها در مقابل حرمت واقع نشده است، همان طور که در مقابل حرمت قرار گرفته است، در مقابل وجوب هم قرار گرفته است، در مقابل استحباب و کراهت هم قرار گرفته است؛ ولو این که به قول شما واقع آن حکم هم نباشد. اما«امر مغایر للاحکام الاربعه و مقابل للاحکام الاربعه کلا» نه این که تنها مقابل یکی از احکام اربعه قرار گرفته باشد.

تناقض در کلام محقق نائینی(ره) در مورد اصاله الاباحه

اما مطلب دیگر مناقضه ای است که در کلام مرحوم محقق نائینی ملاحظه می شود این را خوب دقت بکنید. ایشان در دلیل اولشان می فرمودند: «کل شیء لک حلال» دوران بین محذورین را نمی گیرد؛ ما نحن فیه را شامل نمی شود. در امر اول این طور گفتند: برای این که«کل شیء لک حلال» مال آنجایی است که طرف حرمت، حلیت باشد، نه طرف، حرمت وجوب باشد. در دلیل سوم و وجه سوم وقتی که می خواستند بین علم اجمالی و