سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 537

چطور شما آن حرمت واقعیه را با اباحۀ ظاهریه جمع می کنید؟

تشابه اصاله الاباحه با جمع بین حکم ظاهری و حکم واقعی

این همان بحثی است که ما در جمع بین حکم ظاهری و حکم واقعی بیان کردیم. همان جمعی که بین حکم ظاهری و بین حکم واقعی در مورد شرب توتون شما ملتزم به آن می شوید، در ما نحن فیه هم همان حرف را می زنیم، می گوییم: بین اباحۀ ظاهریه که به قول ایشان به معنای رخصت در فعل و ترک است، و بین آن تکلیف الزامی و جنس الزامی واقعی هیچ گونه منافاتی وجود ندارد، دلیلش همان دلیل جمع بین حکم ظاهری و حکم واقعی است. لکن اینها در رابطۀ با بیانات مرحوم محقق نائینی(ره) بود.

اما در واقع مطلب به حرف اول ایشان برمی گردد، آن هم به این صورت که ما اصلا «اصاله الاباحه» نداریم. این«اصاله الاباحه» به این صورتی که ایشان بحث می کردند یک چیز تخیلی بود. دلیلی بر«اصاله الاباحه» قائم نشده است. آن چه که دلیل بر آن قائم شده است، مسألۀ«اصاله الحلیه» است. دلیل آن هم«کل شیء لک حلال حتی تعرف انّه حرام بعینه فتدع»، اگر ما«اصاله الاباحه» نداشته باشیم، و واقعا هم نداریم، تنها«اصاله الحلیه» مطرح می باشد، در واقع با قطع نظر از مناقضات و حرفهای دیگر، به صحت حرف اول ایشان برمی گردیم، منتها دیگر عنوان«اصاله الاباحه» را کنار می گذاریم و جای آن«اصاله الحلیه» را مطرح می کنیم، واقعش این است که دلیل«اصاله الحلیه» مال آنجایی است که طرف حرمت، حلیت باشد. «کل شیء لک حلال» مخصوصا در بعضی از روایاتش دارد «کل شیء فیه حلال و حرام» آن وقت یک چنین لحنی را ما در ما نحن فیه نسبت به وجوب نمی توانیم پیاده کنیم.

ما در آنجا وقتی که به«اصاله الحلیه» تمسک می کردیم، گفتیم: این تنها در شبهات تحریمیه جریان پیدا می کند، اما شبهات وجوبیه را ما دیگر از«کل شیء لک حلال» نمی توانیم استفاده کنیم، مگر این که عدم قول به فصل و امثال ذلک را کسی مطرح کند، و الاّ مستقیما در یک شبهه وجوبیه که نمی دانیم«دعا عند الرویه الهلال هل یکون الواجب أم