سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 55

در مورد این شخص این است که باید اعاده کند. یعنی این در حقیقت اخبار می کند از همان حکم الهی و تشریع الهی.

لذا اگر کلام مرحوم محقق نائینی را هم بپذیریم ممکن است بگوییم که ما نحن فیه یکی از آن دو صورت اول است که خود شما هم قبول کردید که نیاز به مصحّح و نیاز به مقدّر دارد. شما در جملۀ خبریه پذیرفتید ما هم می گوییم: «رفع عن امتی» جملۀ خبریه است و این احتمال هم اصلا یک احتمال بعیدی است که ما بگوییم: به نفس این رفع دارد رفع تحقق پیدا می کند. اگر با تعبیر«رفعت» بود و آن حرفها را نمی زدیم، این مناسبت داشت. اگر رسول خدا می فرمود: «رفعت عن امتی» این عناوین نه گانه را، باز مناسبت داشت با اینکه به نفس این رفعت ایشان می خواهند رفع بکنند و انشا رفع بکنند و انشا نفی بکنند، شبیه«لا شک لکثیر الشک» اما وقتی که این مسأله به صورت مجهول بیان شده و علت مجهولیتش هم این است که فاعلش مشخص است و فاعل، خداوند تبارک و تعالی است، لذا باید بگوییم: این جمله، جمله خبریه است و خود ایشان هم قبول دارد که جملۀ خبریه نیاز به مصحح دارد.

عدم فرق بین انشائی بودن و اخباری بودن جمله در نیاز به تقدیر

و اما مناقشۀ دوم در کلام ایشان این است که حالا فرض کردیم همان طوری که قبلا هم در اذهان بوده که این انشا است و فرض کنیم این کلامی است که ما مستقیما منتها بواسطه الرسول از خداوند می شنویم، خداوند بفرماید: «رفعت عن الامه الاسلامیه هذه العناوین» این که دیگر جای خبر نیست، این جملۀ انشائیه است. آیا انشائی بودن یک جمله و یک کلام، این در استعمال - از نظر نیاز به تقدیر و عدم نیاز به تقدیر - فرق ایجاد می کند؟ فرض کنیم یک جملۀ واحده است، اگر خبری باشد«یحتاج الی المقدر» اما همین جمله اگر در مقام انشا بکار برود دیگر وضع ادبیش تغییر می کند، این«لا یحتاج الی التقدیر». ما چنین چیزی نشنیده ایم که جمله واحده اگر فی مقام الخبر و الاخبار بکار برود، همین طوری درست نیست چون مجاز در اسناد است و نیاز به مصحح و مقدر