سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 552

واقعه مستقله فرض بکنیم و هر جمعه ای را بگوییم: امر دائر بین محذورین است، و اصالت التخییر جاری می شود؟ تا نتیجه این بشود که ممکن است مکلّف در این جمعه، فعل نماز جمعه را اختیار کند، هفتۀ دیگر ترک نماز جمعه را، هفتۀ سوم فعل نماز جمعه را، که«فی کل اسبوع» و در هر جمعه ای که تحقق پیدا می کند، مثل این که یک واقعه مستقله ای است که امر دائر بین محذورین است و اصالت التخییر در آن جریان پیدا می کند، آیا چنین است؟ اگر این طور باشد، اسمش می شود تخییر استمراری، معنای تخییر استمراری این است، که«فی کل جمعه مخیر» همان طور که جمعه اول تخییر دارد، جمعه دوم هم دارد، سوم هم دارد.

تخییر بدوی یا استمراری در واقعۀ متعدده

اما یک احتمال دیگری اینجا مطرح است و آن این است که در جمعه اول آن طرفی را که اختیار کرد، همیشه باید همان طرف را اختیار بکند. به عبارت دیگر تخییرش، تخییر بدوی می شود، یعنی تنها در اولین جمعه مخیر بین فعل و ترک است. لکن هر طرفی را که اختیار کرد، باید الی آخر العمر همان طرف را ادامه بدهد. پس آنی که در اینجا می تواند محل بحث باشد، این است که آیا تخییر، تخییر بدوی یا تخییر استمراری است؟

اینجا با آنجایی که واقعه واحده باشد، چه فرقی دارد؟ چه فرق می کند بین آنجایی که واقعه متعدد باشد یا واحد باشد؟ کل جمعه تکلیف مستقلی دارد، علم اجمالی کانّ مستقلی دارد. امر هم دائر بین محذورین است، در دوران بین محذورین هم عقل حکم به تخییر می کند. چه خصوصیتی در این وقایع متعدده شما تصور می کنید و چه امتیازی در کار است؟ شما ببینید در اولین جمعه علم اجمالی دارید به این که نماز جمعه یا واجب است یا حرام؟ لکن چون واقعه متعدد است، از این علم اجمالی شما دو علم اجمالی دیگر متولد می شود، که می شود سه تا علم اجمالی. آن دو تا علم اجمالی دیگر به این صورت است، که شما در همین جمعۀ اول، همان طور که علم اجمالی دارید به این که نماز جمعه یا واجب است یا حرام است، آیا شما علم اجمالی دارید به این که نماز جمعۀ این هفته