سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 553

وجوب دارد، و نماز جمعۀ هفتۀ آینده حرام است؟ شما یک چنین علم اجمالی ندارید.

علم اجمالی دارید به این که یا نماز جمعۀ اولین جمعه واجب، و یا نماز جمعۀ دومین جمعه حرام. و همین طور یک علم اجمالی سوم دارید. علم اجمالی دارید به این که یا نماز جمعۀ جمعۀ اول حرام، و یا نماز جمعۀ جمعۀ دوم واجب. وجدانا این دوتا علم اجمالی در دنبال علم اجمالی اول وجود دارد؟ شما بگویید: اثر و نقش این دوتا علم اجمالی چیست؟ ما می گوییم: فرق این دوتا علم اجمالی با علم اجمالی اول این است، که علم اجمالی اول، نه موافقت قطعیه دارد، و نه مخالفت قطعیه. همان طور در دوران بین محذورین مطلب این طور است. اما این دوتا علم اجمالی متولد از علم اجمالی اول، اینها هر کدامشان موافقت و مخالفت قطعیه دارند، تک تک که حساب کنید.

لزوم مخالفت قطعیه در صورت تخییر استمراری

برای این که وقتی شما علم اجمالی داشتید به این که یا نماز جمعه امروز واجب است، و یا هفتۀ آینده حرام است، نمی توانید این علم اجمالی را مخالفت کنید، چرا؟ امروز نخوانید، هفته دیگر بخوانید. این مخالفت قطعیۀ علم اجمالی دوم است. و همین طور علم اجمالی سوم هم مخالفت قطعیه دارد. برای این که وقتی که شما عالم شدید به این که یا امروز حرام است، و یا هفتۀ دیگر واجب، این فی نفسه مخالفت قطعیه دارد. به این که امروز را شما اتیان کنید و هفتۀ دیگر را ترک بکنید. یک مخالفت قطعیه علم اجمالی دوم تحقق پیدا می کند. پس نتیجه این دو علم اجمالی متولد از علم اجمالی اول، دارای موافقت قطعیه هستند. لکن یک مسأله دیگر اینجا مطرح است و آن این است، که در عین این که هرکدام موافقت قطعیه دارند، موافقت قطعیه هرکدام مخالفت قطعیه دیگری است، یعنی موافقت قطعیه علم اجمالی دوم، این مخالف قطعیۀ علم اجمالی سوم است، و موافقت قطعیۀ علم اجمالی سوم، این موافقت قطعیۀ علم اجمالی دوم است.

پس نتیجه این طور می شود، که ما گرفتار دوتا علم اجمالی هستیم که هردو موافقت قطعیه و مخالفت قطعیه دارد، و موافقت قطعیۀ هرکدام عین مخالفت قطعیه دیگر است.