سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 560

معنایش این است که این هفته حرام، و هفته آینده واجب باشد.

(سؤال... و پاسخ استاد) فرض چیست؟ چه کسی گفته: وظیفه شما تخییر است؟ ما داریم حکم وقایع متعدده را می خوانیم، بحث این است که اینجا حکم تخییر است یا نیست. مگر ما یک وحی منزل داریم که هر کجا دوران بین محذورین است، حکمش تخییر است؟ ما سه صورت برای مسأله دوران بین محذورین درست کردیم هر صورتش را داریم حکمش را می خوانیم. چه کسی گفته: حکم در ما نحن فیه تخییر است؟ آن که تخییر بدوی بود، بحث در استمرارش است.

ترجیح یا عدم ترجیح میان مخالفت قطعیه و موافقت قطعیه

پس مسأله اینطور شد، بعد از آنی که ما وجود دوتا علم اجمالی را غیر از علم اجمالی اصلی تصور کردیم، و ملاحظه کردیم که هر یک از این دو علم اجمالی یک موافقت قطعیه و یک مخالفت قطعیه دارد و باز ملاحظه کردیم که موافقت قطعیۀ هر کدام، عین مخالفت قطعیه دیگر است. این مراحل که طی شد، اینجا جای این بحث پیش می آید، که آیا در مقایسۀ مخالفت قطعیه با موافقت قطعیه، ترجیحی وجود دارد؟ این یک بحث کلی است. وقتی مخالفت قطعیه هر تکلیفی را با موافقت قطعیه اش ملاحظه بکنیم، آیا حیث مخالفت قطعیه اش مهم تر از حیث موافقت قطعیه اش است یا این که نه، این دوتا در عرض هم هستند؟ تکلیف همان حسابی که برای مخالفت قطعیه اش باز شده، برای موافقت قطعیه هم باز شده است.

بعضیها نظرشان این است که مخالفت قطعیه برای حرمت، علیّت تامه دارد، یعنی بین مخالفت قطعیه و حرمت هیچ جدایی نمی شود. علت تامه برای حرمت، خود مخالفت قطعیه است. اما در مقابل موافقت قطعیه علیّت تامه برای وجوب ندارد، علت تامه مقتضی وجوب است. ممکن است یک دلیلی در اینجا پیدا بشود، و آن دلیل بگوید: در فلان مورد«لا یلزم الموافقه القطعیه» اما در مورد مخالفت قطعیه، چنین دلیلی نمی تواند قائم بشود، او علیّت تامه دارد برای حرمت، و نمی شود معلول را از علت جدا کرد،