سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 11 صفحه 98

استدلال به این حدیث را برای قاعدۀ برائت تمام نمی دانید که بعدا ما ان شاء الله بحث می کنیم، اگر شما استدلال به این حدیث را برای قاعدۀ برائت تمام دانستید، معنایش این است که ماء موصولۀ در«ما لا یعلمون» هم حکم مجهول را شامل بشود و هم عنوان فعل مجهول را که معلوم به شبهات موضوعیه است، اگر حکم مجهول را شامل شد، آن وقت حکومت حدیث رفع در رابطۀ با احکام مجهوله، همان حکومت در عقد الحمل می شود نه حکومت به اعتبار عقد الوضع. این یک اشکال.

تعلق ضرر به موضوع در قاعدۀ لا حرج

اشکال دیگر این است که اینکه شما فرمودید که در باب وضوء ضرری و وضوء حرجی آن چیزی که موجب ضرر است و حرج می باشد، عبارت از عقد الحمل است، یعنی عبارت از ایجاب و الزام شارع است، آیا مسأله، اینطور است؟

در زمستان یک کسی که مریض است و استعمال آب برای او ضرر دارد، اولا و بالذات چه چیز برای این مریض ضرری است؟ آیا وجوب وضو، ضرری است یا اینکه اصل وضو یکون ضرریّه؟ وضو برای این آدم مضرّ است نه اینکه وجوب وضو برای او ضرری باشد.

اگر استناد ضرر را به وجوب هم بدهیم این به لحاظ این است که خود وضو، ضرری است. لذا ابتداء و اولا و بالذات، مسألۀ عقد الوضع در قاعدۀ لا ضرر در همین مثالی که شما خودتان ذکر کردید به نظر می رسد که وضو، ضرری است نه وجوب وضو«یکون ضرریا».

اگر به وجوب هم اسناد ضرری را بدهیم این به لحاظ وصف به حال متعلق است، به لحاظ این است که خود وضو، یکون ضرریا.

از جمله عناوینی که ایشان در آن طرف قصه، تصریح می کند روی کلمۀ خطاء و نسیان تکیه می کند، می فرماید: خطا و نسیان از چیزهایی است که ارتباط مستقیم با متعلق دارد، اما خطا عارض حکم نمی شود، نسیان عارض حکم نمی شود.