سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 12 صفحه 300

پس ملاقی که جنبه سببیت دارد، اصاله الطهاره در آن جاری نیست، روی هردو مبنا.

حالا که جاری نشد، دیگر چرا در ملاقی جریان پیدا نکند؟ دست خارج از دایره علم اجمالی بود، یک ملاقاتی با قطعۀ یمین کرده و چون قطعۀ یمین تفصیلا، معلوم النجاسه نبوده، اینجا شک پیدا می شود که«هل الید نجسه أم لا»، اینجا باید اصاله الطهاره در ید ملاقیه جریان پیدا کند، بدون این که هیچ مانعی در اینجا تصور کنیم. آیا این راهی که در اینجا ذکر شده درست است یا نه؟

دلیل حکومت اصل جاری در سبب بر اصل جاری در مسبب

اینجا به یک مقدمه که البته یک بحث کلی است، و تفصیلش هم در باب استصحاب باید روشن شود، اجمالا اشاره می کنیم. این که شما به صورت یک ضابطه و به صورت یک قاعدۀ کلّی می گویید: اصل جاری در سبب حاکم بر اصل جاری در مسبب است، این از کجا آمده؟ دلیل بر این حرف چیست؟ آیه و روایتی آمده گفته: اصل جاری در سبب، حاکم بر اصل جاری در مسبب است که لازمه اش این باشد که ما به اطلاق این آیه و روایت اخذ کنیم و هرکجا مسألۀ سببیت و مسببیتی مطرح بود، بگوییم: اصل جاری در سبب، حاکم بر اصل جاری بر مسبب است؟ آیا آیه ای این مطلب را گفته؟ روایتی این مسأله را بیان کرده؟ یا این که این یک ملاک دیگری دارد که ما باید روی آن ملاک تکیه کنیم، و ببینیم آن ملاک کجا جریان دارد، و کجا جریان ندارد. هرکجا یک کلمه سبب و مسببی دیدیم، فوری بگوییم: اصل جاری در سبب، حاکم بر اصل جاری در مسبب است بلکه باید ببینیم آن ملاک در آن وجود دارد یا نه؟

ملاک این مطلب این است که استصحاب(این بحث بیشتر در استصحاب مطرح می شود) گاهی در احکام جریان پیدا می کند، گاهی در موضوعات جریان پیدا می کند.

اگر استصحابی در موضوع جریان پیدا کرد، خود موضوع را که شارع نمی تواند حکم به ابقائش کند. شارع که در عالم تکوین نمی خواهد حکم به ابقاء موضوع بما موضوع داشته باشد. شارع در عالم تعبّد حکم به ابقای این موضوع می کند. اگر ابقا بخواهد تعبّدا تحقق پیدا کند، لازمه اش این است که یک اثر شرعی بر این موضوع در حال ابقا مترتب شده باشد، که ابقای تعبّدی این موضوع، به لحاظ آن اثر شرعی مترتّب بر این موضوع باشد، و الاّ اگر اثر شرعی بر یک موضوعی بار نشود، یک موضوعی در شریعت محکوم به حکمی نباشد، معنای این که شارع بفرماید: «احکم ببقائه تعبّدا» این چه معنایی می تواند