سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 14 صفحه 109

احتمال جریان ندارد.

لازمۀ مقدمه الجزاء بودن«فانّه علی یقین من وضوئه»

لکن به نظر من، این حرف تمام نیست و لو اینکه سیدنا الاستاذ الاعظم الامام(ره) این را پذیرفته اند برای اینکه اگر ما جملۀ«فإنّه علی یقین من وضوئه» را در اینجا نمی داشتیم، بدون جملۀ«فانه علی یقین من وضوئه»، می فرمود: «ان لم یستیقن انّه قد نام لا ینقض الیقین ابدا بالشک»، این حرف تمام است. اما وقتی که جملۀ«علی یقین من وضوئه» را داریم و این جمله بین شرط و جزا ذکر شده و به عنوان«مقدمه الجزاء» آمده، نه اینکه یک جمله معترضه ای باشد که ارتباط به شرط و جزا نداشته باشد، دیگر نمی شود این حرف را زد. یک وقت یک جملۀ معترضه ای این وسط می آید. جملۀ معترضه خللی ایجاد نمی کند اما اگر شما این جمله را در رابطۀ با جزا قرار دادید و به عنوان«مقدمه الجزاء» قرار دادید و در این جمله، کلمۀ یقین آمد و مسأله تعلّق یقین به وضو، آیا باز هم می شود بگوییم:

«لا ینقض الیقین ابدا بالشک» مربوط به نوم است؟ پس این«علی یقین من وضوئه» چه نقشی دارد؟ این چه مقدمه ای و چه تمهیدی برای جزا است؟

آیا با تخلل«فانه علی یقین من وضوئه» بین شرط و جزا و مقدمیت این عبارت برای جزا، باز هم می توانیم بگوییم که«لا ینقض الیقین ابدا بالشک» مربوط به«ان لم یستیقن» یا مربوط به«فانه علی یقین من وضوئه» است؟

عدم استفاده قاعده کلیه در صورت جزاء بودن«لا ینقض الیقین بالشک»

پس به نظر من، این مزیت در این احتمال، وجود ندارد، کما اینکه آن اشکال که در رابطۀ با بیان مرحوم محقق نائینی ذکر کردیم، هم اینجا وجود دارد و آن این است که اگر «لا ینقض الیقین بالشک» به عنوان جزای قضیۀ شرطیه شد، قضیۀ شرطیه در یک مورد خاصی وارد شده«إن لم یستیقن انّه قد نام» اگر در جوابش می گفت: «لا یجب الوضوء»، شما هیچ استفادۀ کلی از این عبارت نمی کردید. حالا هم به جای«لا یجب الوضوء» گفته:

«لا ینقض الیقین ابدا بالشک»، شما دیگر چطور می توانستید استفاده بکنید که در غیر مورد شرط در قضیۀ شرطیه هم این«لا ینقض الیقین ابدا بالشک» حتی در باب وضو جریان پیدا می کند؛ یعنی حتی اگر کسی شک دارد«لم یستیقن انّه بال ام لا؟»، کسی یقین