سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 14 صفحه 125

حالات نفسانیه در مقابل آن دو حالت دیگر، این حالت را ثابت کنید. اما کاری به این ندارید که قطع عبارت از طریق کامل است، ظن عبارت از طریق ناقص است، شک عبارت از چیزی است که فاقد طریقیت به تمام معناست. کاری به این مرحله ندارید، و نظری به این جهت ندارید. فقط از بین حالات نفسانیه در مقابل آن دو حالت و برای نفی آن دو حال، شما حالت قطع و حالت علم را برای خودتان ثابت می کنید.

خصوصیت استعمال کلمۀ یقین از نظر محقق نائینی(ره)

ایشان می گوید: اما وقتی که شما کلمۀ یقین را به کار می برید، عنوان این حالت نفسانیه مطرح نیست. عنوان، این است که موضوعی وجود پیدا کرده است و عنوانی تحقق پیدا کرده است که انسان باید به دنبال آن و علی وفق آن حرکت کند، بلند شود راه بیفتد. این خصوصیت در ذهن می آید و لو اینکه لزوم الحرکه علی وفق الیقین، با لزوم الحرکه علی وفق القطع فرقی نمی کند. ما وقتی که در کتاب القطع می گوییم: «القطع حجّه». شما چه بگویید: «القطع حجّه»، چه بگویید: «العلم حجّه»، چه بگویید: «الیقین حجّه»، هر سه به عنوان موضوع حجیّت و منجّزیت و معذّریت یکسان است، ولی مسأله این است که کدام یک از این الفاظ شما را منتقل به«لزوم الحرکه علی وفق القطع»، می کند و همراه با این خصوصیت است؟

ایشان می فرماید: این ویژگی در کلمۀ یقین وجود دارد و این حال را برای این کلمه مورد ملاحظه قرار می دهد، و لو اینکه در آن دو تا هم این خصوصیت وجود دارد، لکن شما از شنیدن کلمۀ قطع، فوری به آن خصوصیت، انتقال پیدا نمی کنید، فوری به حرکت علی وفقه توجه پیدا نمی کنید اما کلمۀ یقین این خصوصیت را دارد. لذا«لا تنقض» در تمامی روایاتی که در باب استصحاب وارد شده است، اضافۀ به یقین پیدا کرده است، و شاید در هیچ روایتی به جای کلمۀ یقین، کلمۀ علم و قطع وجود نداشته باشد که بگوید:

«لا تنقض القطع بالشک، لا تنقض العلم بالشک» در هیچ یک از روایات چنین نیست.

ایشان می فرماید: ما از اینجا این استفاده را می کنیم که این اسناد عدم نقض و یا نقض، یعنی آوردن کلمۀ نقض را به میان، این روی نفس این صفت نفسانیه نیست، روی نفس این حالت نفسانیه نیست بلکه به لحاظ آن خصوصیت مستتبع بودن آن حالت برای حرکت بر وفق آن و دنبال کردن عملی آن است. این حالت و این خصوصیت موجب