سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 14 صفحه 135

و کبرا ترتیب می دهید؟ حرف تان این جوری می شود که«انّ هذا الشخص علی یقین حقیقه من وضوئه» و حق ندارد یقین تقدیری را به شک نقض بکند. یقین تقدیری در صغری اخذ نشده است. یقین تقدیری جایی نیامده است. روی این بیان شیخ که خودمان استظهار کردیم که این بیان اظهر احتمالات و ارجح احتمالات است، چطور می توانیم صغرا و کبرا تشکیل بدهیم؟

پس هیچ تردیدی نیست که مقصود از یقین در این جملۀ«فانه علی یقین من وضوئه» که به عنوان صغری مطرح شده است، یقین واقعی است. اگر یقین واقعی باشد، یقین واقعی همان است که متعلق به حالت سابقه است، همان است که مثلا در هنگام تحقق وضو، متعلق به وضو است. در مثال ما، همان یقین متعلق به نجاست اول زوال است.

پس تمامیت این صغری و کبری که برهانی است بر آن جزایی که در دنبال«و الاّ» استفاده می شود، در صورتی است که ما یقین در لا ینقض را، یقین حقیقی بدانیم، و الاّ صغری و کبری هیچ ارتباطی به هم پیدا نمی کند.

عدم ارتباط بین یقین تقدیری و یقین حقیقی در جواب

و همین طور؛ اگر فرض کنیم صغری و کبری هم نباشد، بلکه بر طبق آن احتمال اخیر، این«فانّه علی یقین من وضوئه» مقدمیت برای جواب دارد، می خواهد ذهن را برای جواب آماده بکند، اگر این یقینش یقین حقیقی است، و یقین در جواب، یقین تقدیری است، اینها چه ارتباطی به هم پیدا می کند که با یک یقین تحقیقی، بخواهد جواب را روی یقین تقدیری پیاده بکند؟ ارتباطی با هم ندارند. اصلا یقین تقدیری در مقابل یقین حقیقی است. لذا جمله ای که مفادش این است که این شخص، دارای یقین حقیقی علی وضوء است و نباید یقین تقدیری را نقض بکند، چه ارتباطی به هم دارد که این جنبۀ مقدمیت پیدا بکند و جنبۀ تمهیدی داشته باشد؟

در نتیجه در مقابل محقق همدانی می گوییم: ما نمی توانیم جملۀ«لا ینقض» را جدای از روایت فرض بکنیم. ما باید موقعیت جملۀ«لا ینقض» را هم در روایت در نظر بگیریم، این در روایت یا به عنوان موقعیت کبری مطرح است، یا به عنوان موقعیت جزای قضیۀ شرطیه با توجه به اینکه این دارای مقدمه است و دارای یک توطئۀ برای این جواب است، آمده است لذا چطور می توانیم ارتباط بین آنها را رعایت بکنیم؟