سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 14 صفحه 157

درس سیصد و هشتاد و هفتم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و اله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

بررسی یقین و شک از نظر تعلق به نفس انسان

مطلب روز قبل را که برای بعضی از برادران درست روشن نشد، دوباره عرض می کنیم. مطلب این بود که ما در باب یقین و همین طور ظن و شک، دو حیث و دو جهت داریم و به دو اعتبار می توانیم آنها را ملاحظه کنیم: یک اعتبار، اعتبار تعلق این اوصاف به نفس انسانی است برای اینکه این حالات از حالات نفس است. نفس گاهی اعتقاد جازم پیدا می کند، گاهی اعتقاد راجح پیدا می کند و گاهی حالت تردید دارد.

در رابطۀ با ملاحظۀ این اوصاف با نفس، هیچ مزیّتی برای بعضی از این اوصاف نسبت به بعض دیگر وجود ندارد، و از نظر ابرام و استحکام و یا ضد ابرام و استحکام، هیچ فرقی بین یقین و ظن و شک وجود ندارد. برای اینکه معنای ابرام چنین است که اگر فرضا گفتیم: صفت یقین، صفه مستحکمه در رابطه با همین ملاحظه، باید ابرام و استحکامش را به این معنا کنیم که در رابطۀ با وصف بودن و در رابطۀ با قیام به نفس،