سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 14 صفحه 204

است یا نه؟ دو مسأله است، دو موضوع است: یک موضوع مربوط به قبل از نماز است که حکمش جواز دخول در نماز است، یک موضوع هم بعد از نماز ضمیمه پیدا می کند و آن این است که این نماز، اعاده می خواهد و یا اعاده نمی خواهد؟

حالا اشکال این است که این استصحاب طهارتی که امام در اینجا بیان کرده است، چه مقدار نقش دارد؟ اگر این استصحاب طهارت، تعلیل برای مشروعیّت دخول در نماز قرار بگیرد، این تعلیل درست است؛ یعنی از این مکلفی که شاک در نجاست ثوبش است، با همین شک، می خواهد وارد نماز بشود. از او می پرسیم که«ایّها المصلی!» تو که می خواهی نماز بخوانی، چرا با شک در نجاست ثوب وارد نماز می شوی؟ او فورا می تواند در مقابل ما استصحاب طهارت را به عنوان علت مطرح بکند بگوید: من چون استصحاب طهارت دارم، می توانم با تکیۀ بر استصحاب طهارت وارد نماز بشوم و این درست است.

عدم صلاحیت تمسک به استصحاب طهارت برای بعد از نماز

امّا اگر بخواهیم این استصحاب طهارت را علّت برای بعد از نماز قرار بدهیم، بگوییم:

چون تو استصحاب طهارت داشتی، الآن دیگر لازم نیست نماز را اعاده کنی، این علّت، صلاحیّت ندارد که برای این معنا قرار بگیرد برای این که من الان که می خواهم فرضا نماز را اعاده کنم، دیگر نمی خواهم نقض یقین به شک بکنم. من الان یقین دارم که نماز من با نجاست ثوب واقع شده است. حالت بعد الصلاه، حالت یقین به نجاست ثوب است. حالت قبل الصلاه، حالت شک در نجاست ثوب است. استصحاب برای کدام حالت به درد می خورد؟ برای حالت شک به درد می خورد، برای حال قبل از نماز، مفید است که مشروعیّت دخول در نماز را برای من درست کند. «لم شرعت فی الصلاه؟ لأنی علی طهاره ثوبی من ناحیه الاستصحاب» امّا بعد از نماز، اگر از من سؤال کردند که چرا نمازت را اعاده نمی کنی؟ نمی توانم بگویم که استصحاب طهارت داشتم چون نقض یقین به شک، جایز نبود. تا الان که نقض یقین به شک نمی خواهی بکنی، الان داری نقض یقین به یقین می کنی برای اینکه الان یقین داری که تمام صلاه در نجاست واقع شده است.

در نتیجه اگر استصحاب طهارت، بخواهد علّت برای جواز دخول در صلاه واقع بشود، «حقّ» و هیچ مانعی ندارد امّا اگر استصحاب طهارت بخواهد تعلیل برای عدم