سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 14 صفحه 278

اشکال مهم تر وجود علی بن محمد القاسانی در روایت است که بر حسب آنچه در تنبیه الرجال مرحوم مامقانی ذکر شده است، اولا صحیح آن، علی بن محمد القاشانی است و یک راوی دیگری است به نام علی بن محمد بن شیرۀ قاسانی و تصادفا این دو راوی در یک عصر و زمان بوده اند و هر دوی آنها هم از اصحاب امام هادی(صلوات الله و سلامه علیه) بوده اند، فرق میان این دو این است که دربارۀ علی بن محمد بن قاشانی توثیقی از بزرگان رجال نیست، بلکه صریحا تضعیف شده است؛ امّا علی بن محمد بن شیرۀ قاسانی، مورد توثیق قرار گرفته است و اینها گاهی به هم اشتباه می شوند. لکن ممیّز اینها، روات از اینها است. آنهایی که از علی بن محمد بن قاشانی، نقل می کنند، غیر از آنهایی هستند که از علی بن محمد شیرۀ قاسانی نقل می کنند. در این روایت، راوی محمد بن حسن صفار است. مرحوم آخوند هم در کفایه می گویند: خبر الصفار عن علی بن محمد بن قاسانی. صفار از همین قاشانی نقل می کند؛ یعنی از همین شخص ضعیف نقل می کند، لذا از نظر سند، این اشکال مهم به روایت وارد است. علاوه بر اینکه مضمره است و مکاتبه هم هست.

امّا متن روایت: علی بن محمد می گوید: «کتبت الیه و أنّا بالمدینه» من در مدینه بودم، نامه ای نوشتم مثلا خدمت امام هادی(صلوات الله علیه) که در سامرا زندگی می کردند.

«أسأله»، در بعضی از نقلها، کلمۀ«اسأله» ندارد ولی در وسایل هست، «أسأله عن الیوم الذی یشک فیه من رمضان هل یصام ام لا؟» سؤال کردم از روزی که«یشکّ فیه من رمضان»؛ یعنی آن روز مشکوک است که آیا جزء رمضان هست یا نه؟ «هل یصام ام لا»؟ آیا باید در چنین روزی، روزه گرفته بشود یا لازم نیست که روزه گرفته بشود؟ «فکتب» امام در جواب مثلا مرقوم فرمودند: «الیقین لا یدخل فیه الشک»، شک در یقین داخل نمی شود. در این کتابهای اصولی دارد: «الیقین لا یدخله الشک» ولی در وسائل«الیقین لا یدخل فیه الشک، صم للرؤیه و افطر للرؤیه» است. هر وقتی که رؤیت هلال مسلم شد، روزه بگیر«و افطر للرؤیه»، هر وقت که رؤیت ماه شوال هم مسلم شد، افطار بکن.

شیخ انصاری(اعلی الله مقامه) می فرماید: این روایت«اظهر ما فی الباب من اخبار الاستصحاب»، ظاهرترین روایتی که دلالت بر استصحاب می کند، عبارت از این روایت است. طبق فرمایش شیخ، ظهور این روایت در استصحاب حتی از آن صحاح زراره و مخصوصا صحیحۀ اولای زراره که کاملا دلالت بر استصحاب داشت، بیشتر است.