سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 14 صفحه 287

تعلم» این که آن شیء، قذر و غیر طاهر است. بعد تفریع می فرماید: «فاذا علمت فقد قذر، و ما لم تعلم فلیس علیک» هنگامی که علم پیدا کردی قذارت و نجاست تحقق دارد، باید اجتناب بکنی. «و ما لم تعلم فلیس علیک»، دیگر هیچ مسأله ای به عهدۀ شما نخواهد بود.

موضوع این روایت«کل شیء» بود(کلمۀ کل در حالی که اضافۀ به شیء شده بود.)

در همین مقوله روایتی است که موضوعش ماء است، این را هم وسائل در کتاب الطهاره ابواب ماء مطلق، باب 1 روایت 5 نقل کرده است. «حماد بن عثمان عن ابی عبد الله(علیه السلام) قال: الماء کلّه طاهر حتی یعلم انّه قذر» در این روایت هم مسألۀ طهارت را روی عنوان ماء توأم با کلمۀ کل بار کرده است. این دو مربوط به طهارت بود.

اما از روایاتی که در باب حلیت وارد شده است، روایت مسعده بن صدقه عن ابی عبد الله(علیه السلام) است که صاحب وسائل آن را در کتاب تجارت ابواب ما یکتسب به، باب 4، روایت 4 نقل کرده است. «قال: سمعته یقول: کل شیء هو لک حلال حتی تعلم انّه حرام بعینه فتدعه من قبل نفسک» هر چیزی حلال است، حتی تعلم این که آن شیء معیّنا و با همۀ خصوصیات حرام است، آن وقت فتدعه رها کنی آن شیء را«من قبل نفسک.»

آیا مراد از این روایت چیست؟ احتمالات در معنای این روایات فراوان است لکن ما تنها احتمالاتی که قائل دارد و یا ارتباط به استصحاب دارد، را مطرح می کنیم.

معنای روایات قاعده طهارت و حلیّت از نظر مشهور

اولین احتمال، معنایی است که مشهور از این روایات کرده اند. مشهور وقتی که در مقابل این روایات واقع شدند، از آن دو روایتی که در باب طهارت وارد شده است تنها قاعدۀ طهارت را استفاده کردند«لیس الاّ». و از روایتی که در باب حلیّت وارد شده است، تنها قاعدۀ حلیّت و اصاله الحلیه را استفاده کرده اند.

راه استفادۀ مشهور و تقریب دلالت روایت، بر حرف مشهور این است که گفته اند: این غایت یعنی«حتی تعلم» که در این روایات ذکر شده است، قید برای موضوع است، قید برای«کل شیء» است، قید برای الماء است، یعنی ارتباط به حلال ندارد، ارتباط به طاهر ندارد برای این که طاهر و حلال، حکمی است که در این روایات است و این حتی قید برای موضوع است. در حقیقت وقتی که می خواهیم بگوییم: «کل شیء حلال» موضوع برای حلال، شیء مقیّد است، شیئی است که دارای این صفت باشد، باید بگوییم: «کل