سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 14 صفحه 317

شیء طاهر» ما مخصصاتی داریم که می گوید: «البول نجس، الغائط نجس، الکافر نجس، الکلب نجس» و امثال ذلک. یک مخصصاتی به نحو مخصّص منفصل در کنار این عموم «کل شیء طاهر» داریم. اگر شما بخواهید در یک موردی شک بکنید که آیا این مایع، خمر أو ماء و در نتیجه از«کل شیء طاهر» طهارت این مایع مردد بین ماء و خمر را استفاده بکنید، نتیجه این می شود که شما دارید به عام در شبهۀ مصداقیۀ مخصص تمسک می کنید برای اینکه یک عامی داریم به نام«کل شیء طاهر» که مخصصاتی دارد مثل «البول نجس، الخمر نجس، الکلب نجس، الخنزیر نجس» و شما در یک مورد اگر شک کردید که«هل هذا المایع خمر أو ماء؟» معنایش این است که شما شک می کنید که آیا عنوان مخصّص در اینجا تحقق دارد یا عنوان مخصص تحقق ندارد؟ شما دارید در شبهۀ مصداقیۀ مخصّص به عموم«کل شیء طاهر» تمسک می کنید در حالی که ما در بحث عام و خاص ثابت کردیم که تمسک به عام در شبهۀ مصداقیۀ مخصّص جایز نیست. در نتیجه اگر«کل شیء» بخواهد مشکوک را هم بگیرد، لازمه اش تمسک به عام در شبهۀ مصداقیۀ مخصّص خواهد بود.

این بیان مرحوم نائینی است که به حسب ظاهر، بیان خیلی خوبی است، لکن یکی دو اشکال به این بیان به نظر می رسد، با اینکه از این بیان ایشان خیلی تعریف شده است:

استفادۀ طهارت ظاهریه از راه اطلاق

یک اشکال این است که اگر بخواهیم از عموم«کل شیء طاهر» طهارت ظاهریه را استفاده کنیم، حق با شماست. اما آن راهی که ما از کلام مرحوم آخوند در حاشیه رسائل نقل کردیم(و لو اینکه این راه دوم از کلام ایشان استفاده می شود) و روی آن راه تکیه کردیم این است که ما در«کل شیء»، یک عموم داریم و یک اطلاق. عموم«کل شیء» همۀ اشیاء را شامل می شود، و به قول شما همه اشیا را به عنوان انّه شیء هم شامل می شود. این در رابطۀ با عموم افرادی«کل شیء طاهر» است. اما اگر گفتیم: طهارت ظاهریه از راه عموم استفاده نمی شود بلکه از راه اطلاق شیء استفاده می شود، یعنی مقتضای اطلاق این است که این«شیء فی حاله الشک فی کونه طاهرا او نجسا» در این حال هم طاهر باشد. اگر به این سبک، بیان مرحوم محقق خراسانی را پیاده کردیم، دیگر این اشکال شما چطور به این حرف وارد می شود؟