سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 14 صفحه 402

حجیت، ما را صاحب یقین می کند و اگر صاحب یقین شدیم، این در حقیقت مفسّر «لا تنقض الیقین بالشک» خواهد بود. می خواهد بگوید: خیال نکنی که«لا تنقض الیقین بالشک» اختصاص به یقین وجدانی دارد، ما تو را یقین دار می بینیم که باید احکام یقین را بار بکنی و یکی از احکامی که بر یقین بار می شود، عبارت از«لا تنقض الیقین بالشک» خواهد بود. لذا علت جریان استصحاب روی این مبنا، عبارت است از حکومت ادلۀ حجیت امارات و طرق نسبت به«لا تنقض الیقین بالشک» و توسعه ای که آن ادله در رابطۀ با«لا تنقض» می دهد و می گوید: «لا تنقض لا یختص بالیقین الوجدانی بل یعم الیقین التعبدی» و یقین تعبدی در این موارد وجود دارد. آیا این بیان قابل قبول است و یا قابل قبول نیست؟

تأیید حجّیّت طرق و امارات عقلائیه از نظر شارع

اولا: ما می بینیم که امارات و طرق معتبره، شاید صدی نود و یا صددرصد چیزهای هستند که پیش عقلا معتبر بوده اند و شارع هم اعتبار آنها را امضا کرده است و حجیت عند العقلاء برای آنها را تصویب فرموده است. البته یک چیزهای دیگری هم عند العقلاء حجت است، مثلا شاید قیاس و استحسان هم عند العقلاء حجت باشد، لکن به نظر ما و به نظر علمای امامیه، شارع قیاس و استحسان را و لو اینکه حجیت عقلائیه داشته باشد، کنار گذاشته است امّا این مواردی که شارع حکم به حجیّت کرده مثل خبر واحد، مثل بیّنه و امثال اینها، اینها چیزهایی است که عقلا هم معتبر می دانند.

در بحث حجیت خبر واحد که وارد شدیم، ادلۀ اربعه بر حجیت خبر واحد اقامه شده بود لکن کثیری از آن ادله، مورد مناقشه و اشکال بود و تنها دلیل محکمی که در باب حجیت خبر واحد مطرح بود، این دلیل بود که بنای عقلا در عمل به خلاف ثقه است و شارع مقدس هم ردعی از این بنای عقلا نفرموده است و تصویب خودش را در ضمن عدم الردع اعلام فرموده است، پس اساس حجیّت خبر واحد ارتباط به بنای عقلا دارد.

اینجا یک سؤال مطرح می کنیم و نکتۀ حسّاس مسأله اینجاست: وقتی که عقلا به یک خبر ثقه ای اعتماد می کنند و ترتیب اثر می دهند، ترتیب اثر دادن آنها به خبر ثقه، چگونه است؟ آیا عقلا در برخورد با خبر ثقه می گویند: ما احتمال خلاف را الغا می کنیم؟ آیا می گویند: ما خودمان را متیقن می بینیم؟ مسأله چگونه است؟